پیوند هویت تاریخی- فرهنگی و مذهبی مشهد مهمترین علت شکل‌گیری «کارگروه حکیم طوس»

فرزاد قائمی در گفت‌وگو با اخبار ورزشی در خصوص چگونگی تشکیل «کارگروه فکری حکیم طوس» اظهار کرد: کارگروه فکری حکیم طوس یک نهاد مشورتی، فکری و هماهنگی در سطح مدیران ارشد فرهنگی استان و مشهد است که بیش از ۳ سال از شکل‌گیری این کارگروه نیز می‌گذرد. تشکیل این کارگروه به جهت ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف فرهنگی استان و مشهد در مسئله مهم فردوسی و توس با نگاه به نقش مسائل مختلفی مانند هنر و ادبیات حماسی، گردشگری، معضلات فرهنگی، ظرفیت‌های تاریخی و … است.

وی در خصوص جزئیات شکل‌گیری این کارگروه، افزود: با توجه به اینکه همواره در دستور کار نهادهای مختلف فرهنگی و اجتماعی، بسیاری از مسائل با جنبه‌های موازی وجود داشته است، این موازی‌کاری بعضا باعث عدم هماهنگی میان نهادها و تکرار برخی روندها و گاه تداخل و حتی تقابل فعالیت‌ سازمان‌های مختلف در یک موضوع خاص و واحد می‌شد و این امر در مسئله فردوسی چنین وضعیتی داشت که علاوه بر نهادهای مختلف دولتی، در برخی زمینه‌ها به تداخل و تقابل بخش خصوصی با خود یا نهادهای دولتی نیز گسترش می‌یافت.

وی ادامه داد: این وضع باعث شد که در سطح ارشد مدیریتی استان، اتاق فکری شکل گیرد و جمعی متشکل از بالاترین مدیران فرهنگی شهر و کارشناسان و متخصصان مرتبط با توس و فردوسی شکل و در این کارگروه، مسائل مرتبط با فردوسی مورد بحث قرار گیرد و تاثیرات آن در فرهنگ عمومی استان نیز رصد و تقویت شود.

کارگروه حکیم طوس به گسترش گردشگری توس می‌انجامد

عضو کارگروه حکیم طوس اضافه کرد: با توجه به اینکه پس از حضور معنوی امام رضا(ع)، دومین وجه هویت فرهنگی مشهد «آرامگاه فردوسی» و جایگاه تاریخی شهر توس است، این ضرورت احساس شد تا چنین ساختاری شکل گیرد و ضمن بررسی دقیق کیفیت و کمیت فعالیت‌های فرهنگی، هنری، علمی و حتی سیاسی امنیتی مرتبط با این وجه از هویت شهر طراحی دقیقی انجام شود تا در کوتاه‌مدت به رفع مشکلات روزمره فرهنگی عمرانی توس کمک شود. همچنین در میان‌مدت به گسترش گردشگری شهر توس و ارتقای درک جامعه از نقش فردوسی در هویت ملی بینجامد و در دراز مدت به گفتمان جامعه در موضوع فردوسی غنا و عمق دهد. 

کارگروه فکری حکیم طوس یکی از موفق‌ترین اتاق فکرهای اجرایی در سطح مشهد است

وی ادامه داد: تحقق این ایده در طول چند سال گذشته طبیعتا با موانع و مشکلاتی همراه بود، اما عزم جدی برخی مسئولان شهری و پیگیری و مداومتی که در این زمینه از جانب اعضا و مدیریت کارگروه رخ داد، باعث شد کارگروه فکری حکیم طوس به یکی از موفق‌ترین و مهمترین اتاق فکرهای اجرایی و تخصصی در سطح مشهد، به ویژه در طول ۲ سال گذشته تبدیل شود که این اتفاق بر رشد کیفی فعالیت‌ها در این خصوص تاثیر غیر قابل انکاری گذاشته است.

قائمی با بیان اینکه برای شکل‌گیری این کارگروه چندین نهاد فرهنگی نقش اساسی ایفا کردند، تصریح کرد: اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، حوزه هنری انقلاب اسلامی خراسان رضوی، دو معاونت فرهنگی و اجتماعی و معاونت زیارت و گردشگری شهرداری مشهد، شورای اسلامی مشهد و نمایندگانی از دیگر سازمان‌ها و مراکز از جمله متخصصانی از دانشگاه فردوسی مشهد ترکیب اصلی این کارگروه را تشکیل داده‌اند.

وی در خصوص علت و چگونگی راه‌اندازی این کارگروه عنوان کرد: اهمیت هویتی آرامگاه فردوسی از جنبه محلی و شهری، ملی و همچنین اهمیت شهر توس، به عنوان کهن‌ترین شهر خراسان باستانی و ضرورت تعمیق رویکردهای جامعه نسبت به شاهنامه فردوسی، با توجه به اقبال روزافزون مخاطب عام و خاص در سه دهه اخیر نسبت به این اثر، مهمترین علل شکل‌گیری این کارگروه بوده است.

عضو کارگروه حکیم طوس اظهار کرد: از سال ۱۳۷۵ با سفر مقام معظم رهبری به شهر توس، رویکرد مدیران فرهنگی و اجتماعی شهر نسبت به این مکان جدیت بیشتری پیدا کرد و این رویکرد باعث شد که در طول ۲ دهه گذشته، شهر توس از بخش نسبتا فراموش‌شده‌ای در حاشیه شهر تبدیل به یکی از مراکز فعال، پویا و در حال گسترش پایتخت معنوی ایران شود. همچنین این گسترش باعث شد تا به تدریج یکی از مهمترین ظرفیت‌های گردشگری فرهنگی تاریخی در مشهد با مرکزیت توس شکل گیرد.

رویکرد فرهنگی نسل جوان به فردوسی و شاهنامه یکی دیگر از دلایل شکل‌گیری این کارگروه است

این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی بیان کرد: افزایش روز افزون علاقه عمومی در میان مردم به بازدید از این مکان، رویکرد فرهنگی نسل جوان به فردوسی و شاهنامه و اهمیت این مسئله در تبیین و تحکیم هویت ملی از دیگر دلایل شکل‌گیری این کارگروه بوده است. در گذشته، در میان بخشی از نخبگان و عموم مردم این ذهنیت غلط وجود داشت که شاید وجود توس و فردوسی با مرکز ثقل اصلی هویت شهر مشهد که فرهنگ و آیین‌های مرتبط با حضور مقدس حضرت رضا(ع) است، تضاد وجود داشته باشد اما در طول سال‌های اخیر این ذهنیت غلط اصلاح شد.

وی ادامه داد: با توجه به پیوند دو سویه هویت ملی ایمانی و نقش مهم شاهنامه فردوسی در پیوند این دوسویه هویت این نتیجه حاصل شد که برای پیشرفت فرهنگی شهر و کشور توجه جدی‌تر به فردوسی و شاهنامه یکی از ضروریاتی است که متاسفانه در سال‌های اولیه پس از انقلاب شکوهمند اسلامی مغفول مانده بود.

قائمی خاطرنشان کرد: کارگروه حکیم طوس کوشید تا ضمن آگاه‌سازی و ایجاد دانش نسبت به این مسئله، با موانع موجود در این زمینه به شیوه درست و اصولی مقابله کند و ضمن فرهنگ‌سازی، در خصوص مسائل اجرایی، به نهادهای مسئول پیشنهادهای مفیدی ارائه کند؛ از این حیث مهمترین علت شکل‌گیری این کارگروه، پیوند دوسویه هویت تاریخی- فرهنگی و مذهبی مشهد و به فعلیت رساندن ظرفیت بالقوه فرهنگی شهر در این زمینه مهم و حیاتی بود.

وی در خصوص اهداف بلندمدت و کوتاه مدت تشکیل کارگروه حکیم طوس، اظهار کرد: مهمترین هدف کوتاه مدتی که در این کارگروه مورد توجه قرار گرفت رفع موانع موجود در مسائل اجرایی، علمی و فرهنگی مرتبط با فردوسی و توس، گسترش حوزه‌های عمرانی در شهر توس، پیوند گردشگری تاریخی و گردشگری مذهبی و تغییر رویکرد در دیدگاه خاص و عام نسبت به این مسئله بوده است.

عضو کارگروه حکیم طوس اضافه کرد: خوشبختانه ذهنیت‌ها در اهداف کوتاه مدت نسبت به جایگاه فردوسی و توس در مشهد به شدت تغییر کرد و نقش کارگروه حکیم طوس در اصلاح این دیدگاه غیرقابل انکار بوده است. ایجاد ساختارهایی برای بزرگداشت و تفهیم مفاخر فرهنگی شهر به ویژه حکیم طوس، تقویت فعالیت‌های فرهنگی و هنری مرتبط با فردوسی، شاهنامه، حماسه و رشد کیفی هنر حماسی در تولیدات فرهنگی کشور از دیگر اهداف کوتاه مدت و میان مدت شکل‌گیری این کارگروه بود.

وی با اشاره به اینکه تشکیل این کارگروه در دورنمای بلندمدت، شکل‌گیری بنیاد حکیم طوس پیش‌بینی شده بود، تاکید کرد: متاسفانه در طول ۴ دهه گذشته هیچ بنیاد یا موسسه توانمندی که در عین استفاده از ظرفیت‌های مردم‌نهاد با ساختارهای دولتی و اجرایی کشور نیز ارتباط نیرومندی داشته باشد، شکل نگرفته است.

قائمی بیان کرد: طراحی چنین نهادی که در عین مبتنی بودن بر ظرفیت‌های بخش خصوصی از توانمندی‌های بخش دولتی نیز بهره ببرد، مهمترین هدف بلندمدت این کارگروه بوده است. همچنین شکل‌گیری چنین بنیادی ضمن تعمیق و تخصیص کیفی و کمی مطالعات و پژوهش‌ها در این حوزه و نیز مشورت دادن به نهادهای اجرایی و فرهنگی می‌تواند در همگرایی ظرفیت‌های کشوری، استانی و شهری به این مسئله مهم هویتی و ملی نقش موثری ایفا کند.

وی عنوان کرد: فعال شدن تولیدات هنری و فرهنگی، ایجاد نشر تخصصی نیرومند، شبکه‌سازی در میان هنرمندان، فرهیختگان، پژوهشگران و فعالان حوزه گردشگری از دیگر زمینه‌های فعالیت این بنیاد در آینده خواهد بود.

این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی در خصوص برنامه‌های کارگروه حکیم طوس برای سال ۱۴۰۳ افزود: مهمترین فعالیت کارگروه برای سال جاری برگزاری مراسم بزرگداشت فردوسی و طراحی همایش علمی فردوسی است که این کارگروه در طول ۲ سال گذشته نقش اصلی را در این خصوص داشته است.

وی اضافه کرد: پیگیری مراحل تصویب بنیاد حکیم طوس، همکاری با موسسات مردم نهاد در زمینه فعالیت‌های فرهنگی و هنری در سال جاری، طراحی جشنواره نقالی، برگزاری جشنواره بازی‌های حماسی با همکاری دانشگاه فردوسی مشهد، مشارکت با دبیرخانه هنر حماسی حوزه هنری در جشنواره‌های هنر حماسی و در نهایت طراحی، ساختارسازی و ایجاد زمینه‌های لازم برای برگزاری همایش بین‌المللی شاهنامه در سال آینده از دیگر برنامه‌های این کارگروه در سال جاری خواهد بود.

سال آینده سویه فعالیت‌های علمی و فرهنگی حوزه فردوسی بین‌المللی می‌شود

قائمی تصریح کرد: با توجه به اینکه سال آینده چهارمین سال فعالیت و موسم به ثمر نشستن تلاش‌های این کارگروه است، تصمیم بر این بود که در سال آینده سویه فعالیت‌های علمی، فرهنگی و هنری در حوزه فردوسی نیز بین‌المللی شود و در این خصوص لازم است که فعالیت کارگروه صاحب ساختار و تشکیلاتی ویژه شود.

وی عنوان کرد: بنابراین پیگیری تشکیل بنیاد حکیم طوس با این هدف در سال جاری یکی از زمینه‌های مهم فعالیت کارگروه خواهد بود. انتشار آثار مرتبط با رویدادهای طراحی شده توسط کارگروه نیز بخشی دیگر از فعالیت کارگروه را در سال جاری تشکیل خواهد داد. طراحی، برنامه‌ریزی و نظارت بر اجرای برنامه‌های دهه حماسه ایران اسلامی که از ۲۵ اردیبهشت‌ماه، روز بزرگداشت فردوسی و پاسداشت زبان فارسی، آغاز و تا روز سوم خردادماه ادامه خواهد داشت، نیز بخش دیگری از این فعالیت‌هاست.

عضو کارگروه حکیم طوس مطرح کرد: تصویب این دهه و تدارک برنامه‌های مرتبط با هویت ملی، شور و حماسه از مصوبات این کارگروه بوده است. علاوه بر این موارد نظارت و مشارکت در نامگذاری اماکن مرتبط با مفاهیم و یادواره‌های حماسی در مشهد به ویژه در شهر توس هم از برنامه‌های دیگری است که بخشی از فعالیت کارگروه را تشکیل می‌دهد.  

وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه آیا کارگروه فکری حکیم طوس در ساختار خود هسته‌های تخصصی در موضوعات مختلف دارد، اظهار کرد: کارگروه حکیم طوس از چندین هسته اجرایی و تخصصی تشکیل می‌شود که مدیر هر هسته با مجموعه‌ای از متخصصان و کارشناسان ذیل کمیته فعالیت خود برنامه‌های کارگروه را در طول سال، چه در سطح برنامه‌ریزی و چه در سطح پیگیری تحقق مصوبات، انجام می‌دهد.

قائمی گفت: مسئولیت کارگروه ارتباطات اجتماعی و رسانه بر عهده سازمان فرهنگی و اجتماعی و معاون اول شهردار مشهد است. ریاست کمیته فرهنگی بر عهده مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان است. مدیر کل حوزه هنری استان، ریاست کمیته هنری را بر عهده دارد. همچنین مدیر کل اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان ریاست کمیته میراث فرهنگی و گردشگری را بر عهده دارد و یکی دیگر از هسته‌های کارگروه حکیم طوس، کمیته حقوقی است که ریاست آن بر عهده معاونت توسعه و مدیریت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان است

وی ادامه داد: بنده نیز به عنوان فردوسی‌شناس و عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، ریاست کمیته علمی و پژوهشی کارگروه را بر عهده دارم. علاوه بر این کمیته‌ها؛ ریاست و دبیر کارگروه، هماهنگی میان کمیته‌ها و نظارت اجرایی بر مصوبات کارگروه‌ را نیز پیگیری می‌کنند.

این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی بیان کرد: در نهایت یکی از فعال‌ترین کمیته‌های کارگروه، کمیته عمرانی کارگروه فکری حکیم طوس است که مدیریت آن بر عهده مجید طهوریان عسگری، عضو شورای اسلامی مشهد است. با پیگیری و مداومت ایشان و با نقش محوری کارگروه، اقداماتی انجام شد که به شکل‌گیری کمیسیون ویژه‌ای در ساختار شورای اسلامی شهر مشهد به نام کمیسیون احیاء و آبادانی توس و تخصیص اعتبارات عمرانی از ناحیه این بخش به شهرداری منطقه ۱۲ انجام شده که این امر باعث اجرای پروژه‌های عمرانی، فرهنگی و هنری، ساماندهی فضای متصل به آرامگاه فردوسی به مساحت پنج هکتار و طراحی و نصب یادمان‌های هنری برگرفته از داستان‌های شاهنامه و طراحی اتفاقات خجسته دیگری در آینده شاهد خواهیم بود.

انتهای پیام