برگزاری همایش «واقع‌گروی معرفتی» در ۳ محور

در گفت‌و‌گو با آنا مطرح شد؛

به گزارش خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران قرار است همایش ملی «واقع‌گروی معرفتی در فلسفه اسلامی و چالش‌های پیش‌رو» را در بهمن‌ماه امسال با همکاری و حمایت دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی داخلی و خارجی برگزار کند. فراخوان این همایش نیز منتشر شده و فرهیختگان، پژوهشگران، و علاقه‌مندان فلسفه می‌توانند تا سی‌ام تیرماه چکیده مقالات خود را در تارنمای همایش ثبت نمایند.

در همین ارتباط، حجت‌الاسلام دکتر سیداحمد غفاری قره‌باغ، معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی مؤسسه حکمت و فلسفه ایران و دبیر این همایش در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا گفت: تثبیت نگرش فلسفی در حوزه معرفت‌شناسی برای ما حائز اهمیت است. ما داده‌های بسیار قابل‌توجه و قابل دفاعی در حوزه معرفت‌شناسی فلسفه اسلامی در اختیار داریم که نگاه فلسفی در سنت ایرانی اسلامی را شکل می‌دهند.

وی اظهارکرد: اصلی‌ترین نقطه افتراق میان اندیشه اسلامی و اندیشه‌های رقیب، مسئله رئالیسم معرفتی یا همان واقع‌گروی معرفتی است. این موضوع همواره کانون توجه همه فیلسوفان اسلامی و غربی بوده و نقطه افتراق اندیشه اسلامی با اندیشه‌های غرب مدرن محسوب می‌شود. همایش «واقع گروی معرفتی» به‌دنبال تبیین اضلاع مختلف این تفاوت‌ها از یک سو و پیامد‌های این رویکرد در دانش‌های مختلف علوم انسانی از سوی دیگر است. علاوه بر این، بررسی علمی و جامع شبهات وارده براین دیدگاه نیز مورد توجه ما قرار دارد.

غفاری عنوان کرد: موضوعات مختلفی در شورای علمی این همایش مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت به سه محور کلی رسیدیم که عبارت‌اند از«واقع‌گروی معرفتی در فلسفه اسلامی»، «واقع‌گروی معرفتی و مناقشات شکاکانه» و «اثبات واقع‌گرایی معرفتی در فلسفه اسلامی».

وی افزود: در بحث واقع‌گروی معرفتی در فلسفه اسلامی به‌دنبال تبیین واقع‌گروی معرفتی در تفاسیر سنتی و نوین معرفت‌شناسی اسلامی هستم. ضمن این که ارتباط واقع‌گروی معرفتی با پدیده‌هایی همچون متافیزیک اسلامی، فلسفه دین، فلسفه‌های مضاف و در نگاه به آیات و روایات به این موضوعات را بررسی می‌کنم.

معاون پژوهشی مؤسسه حکمت و فلسفه ایران گفت: در بخش مناقشات شکاکان نیز مباحثی همچون شکاکیت کلاسیک، نوین و فرانوین نسبی‌گرایی و حکایت‌ستیزی مدنظر دبیرخانه جشنواره است. در بخش اثبات واقع‌گروی هم استدلال‌های واقع گروی‌معرفتی در رهیافت‌های مختلف نوصدرایی، صدرایی، اشراق و مشاء بررسی می‌شوند.

وی افزود: مخاطبان این همایش همچون رویدا‌های مشابه در مؤسسه حکمت و فلسفه ایران، قشر نخبه دانشگاهی و حوزوی ما در رشته‌های مختلف فلسفه و معرفت شناسی هستند. در کنار حضور اساتید، دانشجویان تحصیلات تکمیلی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز مخاطب عمده این همایش خواهند بود.

غفاری با تأکید بر این موضوع که یافته‌های فسلفی در چنین رویداد‌هایی حتماً باید دستاورد‌های کاربردی برای جامعه نیز داشته باشند افزود: قرار بود پیامد‌های غلبه واقع‌گروی معرفتی در حوزه‌های مختلف جامعه و علوم انسانی هم یکی از محور‌های این همایش باید، اما به این نتیجه رسیدیم که این بخش به صورت مستقل و در قالب یک همایش دیگر سال آینده برگزار شود. به عبارت دیگر در همایش امسال که پانزدهم و شانزدهم بهمن ماه برگزار می‌شود به مباحث بنیادین و ریشه‌ای می‌پردازیم و در همایش بعدی تاثیر این رویکرد بر مناسبات اجتماعی و علوم مختلف را بررسی خواهیم کرد.

معاون پژوهشی مؤسسه حکمت و فلسفه ایران اظهار کرد: اساساً دانش فلسفه باید به رویکرد انضمامی و اجتماعی تن بدهد. این‌که ما در سنت تفکر اسلامی و در زندگی معتقد به اهمیت «ادراک» در زندگی هستیم مبتنی بر رئالیسم معرفتی است. اگر ما رئالیسم معرفتی را نپذیریم، رویکرد ما در سبک زندگی تفاوت خواهد کرد. در نظریه رقیب واقع‌گرایی، سبک زندگی بیشتر به سمت میل‌ها و عواطف می‌رود، اما نظریه واقع‌گرایی معرفتی می‌گوید اگر می‌خواهید بر هندسه زندگی یک شخص تأثیر بگذارید، باید تلاش کنید تا روی شناخت‌های او تأثیر بگذارید.

وی افزود: رئالیسم معرفتی می‌گوید کانون توجه یک انسان در زندگی واقعیت و نوع ارتباط ذهن با واقعیت است، اما رویکرد‌های رقیب مثل انسجام‌گرایی کانون توجه در سبک زندگی را در اموری غیر از واقعیت و ارتباط ذهن با واقعیت تعریف می‌کنند. از این دیدگاه، مهم نیست که اصلاً در واقعیت چه می‌گذرد مهم این است که کارکردی که از این واقعیت توقع داریم چیست.

غفاری عنوان کرد: فراتر از این مدل، حکمرانی ما در تعلیم و تربیت متاثر از این دیدگاه است. طبیعی است که ما پیوست فلسفی رئالیزم فلسفی را در عرصه‌هایی روان شناسی و جامعه‌شناسی و اضلاع مختلف علوم انسانی می‌بینیم.

لازم به یاد آوری است، همایش ملی «واقع‌گروی معرفتی در فلسفه اسلامی و چالش‌های پیش‌رو» در تاریخ ۱۵ و ۱۶ بهمن‌ماه ۱۴۰۲ توسط گروه فلسفه اسلامی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و با همکاری و حمایت دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی داخلی و خارجی، برگزار خواهد شد. فرهیختگان، پژوهشگران، و علاقه‌مندان فلسفه می‌توانند جهت کسب اطلاعات بیشتر به سایت https://er.irip.ac.ir مراجعه نمایند.