درصد استاندارد شیب سقف سوله

مشخصات سوله استاندارد و متداول

منظور از سوله استاندارد درواقع رعایت ضوابط ، استاندارد و مقررات ملی ساختمان جهت ساخت سوله با مشخصات فنی  بهینه ، اقتصادی ، ایمن و قابل قبول است. برای ساخت سوله یا ساختمانی ابتدا لازم است هدف ، نیازها و کاربرد آن بطور دقیق مشخص شود. سپس برمبنای همین نیاز و کاربری مورد نظر و محدودیت های پروژه انجام گرفته و ابعاد استاندارد سوله تعیین میگردد.

در ادامه محدوده متداول و بهینه برای عرض استاندارد سوله ، شیب استاندارد سوله و ارتفاع استاندارد سوله بررسی شده اند. بعنوان مثال یک سالن ورزشی را درنظر بگیرید که ارتفاع مناسبی ندارد.

بدیهی است که کمبود ارتفاع این سالن منجر به اختلال در بهره برداری آن خواهد شد. از سوی دیگر اگر ابعاد سوله بدون توجه به ضوابط و استاندارد ها، طول،‌ عرض و ارتفاع بطور بی رویه بزرگتر از حد نیاز درنظر گرفته شوند ساخت پروژه و غیر اقتصادی و پرهزینه خواهد بود.

علاوه بر افزایش هزینه های ساخت، هزینه های مربوط به نگهداری و گرمایش یا سرمایش این سالن بسیار سنگین خواهند شد. بنابراین همانطور که در ابتدا تلویحا اشاره شد، توجه به طراحی اصولی و مهندسی قطعا می تواند تضمین کننده جنبه های بهره برداری ، ایمنی و اقتصادی باشد.

شکل سقف سوله

سوله هشتی دوشیب سه دهانه

شکل سقف استاندارد معمولا به صورت دوشیب یا هشتی است. در سوله چند دهانه چند دهانه دوشیب یا سوله هشتی در کنار یکدیگر قرار می گیرند. همچنین در مواردی که شکل ظاهری و معماری سوله دارای اهمیت است طراحی سوله قوسی انجام می شود. این شکل متداولترین نوع ساخت و طراحی سوله در کشور است. درهرصورت برای استاندارد باید طراحی سازه فلزی و محاسبات مهندسی توسط مهندس انجام شود تا ابعاد و اندازه ها و مشخصات فنی سوله و اجزا آن مشخص شود. بنابراین می توانیم بگوییم عملا هیچ ابعاد استاندارد و بخصوصی وجود ندارد.

سوله تک شیب استاندارد

طراحی نقشه و ساخت سوله تک شیب یا شیب یکطرفه هم در اولویت بعدی قرار دارد. تک شیب ها می توانند در یک یا چند دهانه تکرار شوند. همچنین در صورت ساخت سوله تک شیب چند دهانه امکان نور گیری از کنار آنها بصورت پنجره عمودی نیز وجود دارد. سوله تک شیب چند دهانه در بسیار از شهرک های صنعتی کشور به چشم می خورد.

سوله قوسی ۲ دهانه

سوله های قوسی عمدتا از حیث ظاهری مورد توجه هستند و مزیت فنی ویژه ای ندارند. مقداری هزینه برش کاری ورق را افزایش می دهد. زیرا برای اینکه قوس به طور یکنواخت ایجاد شود باید از دستگاه CNC در برشکاری ورق های فولادی استفاده شود.

بعلاوه بدلیل برش انحنا دار، میزان افت و پرت ورق نیز مقداری بیشتر است. می تواند بصورت تک یا چند دهانه طراحی و ساخته شود. تصویر شماتیک سوله قوسی دو دهانه در شکل نشان داده شده است.

سوله قوسی بیشتر برای فضا های اجتماعات ورزشی ، تفریحی و گردشگری یا تالار های پذیرایی و ترمینال مسافری توجیح دارد. البته سوله های صنعتی قوسی نیز بمنظور بهره گیری از جنبه زیبایی و معماری سوله اهمیت دارند.

طراحی ابعاد سوله استاندارد

برای اینکه ابعاد  اقتصادی باشد محدوده مشخصی برای ابعاد وجود دارد. معمولا تناژ اسکلت سوله و آهن مصرفی در محدوده 30 تا 50 کیلوگرم بر مترمربع می باشد. این آهن مصرفی در مناطق با باد و برف مختلف تغییر می کند.

عرض و ارتفاع سوله استاندارد

ضمن اینکه وجود یا عدم وجود جرثقیل و نیم طبقه بر آن اثرگذار است. ارتفاع و دهانه سوله هم بطور جدی بر میزان آهن مصرفی اسکلت تاثیر دارند. بجای اینکه بگوییم ابعاد استاندارد ساخت سوله بهتر است بگوییم ابعاد بهینه سوله که بشرح زیر می باشند:

طول سوله استاندارد

سازه متشکل از فریم و ستون است. بهینه ترین فاصله برای آنها بین 6 تا 9 متر می باشد. کل طول سوله نباید از 90 متر بیشتر شود. هرچه طول سوله بیشتر شود تغییرات دما تاثیر شدیدتری بر استحکام سازه خواد داشت. باید توجه نمود که با افزایش فاصله قابها، ضمن سنگین تر شدن ستون و قاب اصلی، پرلین های پوشش سقف سوله نیز سنگینتر می شوند. در ایران معمولا فاصله فریم های طول هر 6 متر است.

عرض دهانه استاندارد سوله

دهانه سوله و ارتفاع استاندارد

عرض سوله : بهینه ترین دهانه در محدوده 20 تا 35 متر می باشد. به این معنی که مثلا میزان آهن مصرفی در در هرمتر مربع برای دهانه 15 متر یا دهانه 12 متر تفاوت قابل توجهی ندارند. باید به این نکته توجه داشت که در ساخت سوله با جرثقیل یا نیمه طبقه، تناژ آهن مصرفی بمیزان قابل توجهی افزایش پیدا می کند.

حداکثر  عرض دهانه سوله

برای طراحی سوله با دهانه های بزرگ مثلا بیشتر از 40 متر، هزینه ساخت بسرعت افزایش پیدا می کند. با توجه به پیشرفت صنعت ساخت سازه های فلزی ،  از نظر عملی محدودیت چندانی برای ساخت سوله با دهانه های بسیار بزرگ وجود ندارد. اما اگر هزینه ساخت سوله عامل تعیین کننده باشد، پیشنهاد می شود که از دهانه بزرگتر از چهل متر اجتناب شود تا در قیمت ساخت اسکلت سوله صرفه جویی شود.

معمولا برای ساخت سالن های ورزشی و تفریحی از سوله با دهانه های بیشتر از 60 متر استفاده می شود. طراحی نقشه و ساخت سوله با دهانه 120 متر هم ممکن است. البته فرآیند طراحی و ساخت نیازمند توجه و نظارت های دقیق می باشد.

ارتفاع استاندارد سوله

ارتفاع سوله سومین فاکتور ابعادی است که بر هزینه ها و تناژ آهن مصرفی تاثیر گذار است. ارتفاع استاندارد سوله از حداقل 4 متر تا حداکثر 25 متر دیده می شود. البته ارتفاع متداول 6 تا 12 متر می باشد. توجه داشته باشید که این ارتفاع شانه (کنار) سوله است و منظور ارتفاع تاج نمی باشد. ارتفاع تاج نیز با مشخص بودن دهانه و شیب براحتی قابل محاسبه است.

مثلا اگر دهانه 20 متر و شیب 20% باشد، اختلاف ارتفاع شانه و تاج 2 متر بدست می آید. در برخی موارد شهرک صنعتی دارای ضوابط الزامی برای ارتفاع سوله است. اما بطور معمول در متداول فاقد جرثقیل یا سوله با جرثقیل سقفی سبک ، ارتفاع کنار سوله (شانه سوله) ۶ متر است.

درصورتیکه سوله با جرثقیل سنگین تر از ۱۰ تن مورد نیاز باشد، معمولا ارتفاع شانه سوله ۸ متر یا بیشتر درنظر گرفته می شود. ارتفاع سوله در کاربرد های خاص مثل سوله ورزشی یا بعضی سوله صنعتی کارخانه صنایع فلزی و ذوب می تواند به ارتفاع ۲۰ متر هم برسد. طراحی سوله استاندارد با ارتفاع شانه بلندتر از ۱۲ متر دارای ملاحظات خاصی است.

شیب استاندارد سوله

سوله جرثقیل خور با سقف شیبدار و بچه سوله

شیب سوله در محدوده 10 تا 30 درصد است. در سوله با دهانه کوچکتر از شیب 20% استفاده می شود. در مواردی که دهانه بزرگ باشد معمولا ساخت سوله با شیب 15% انجام می شود.

هنگامی که دهانه خیلی بزرگ و بیشتر از 40 متر است ممکن است، این شیب تا 10% کاهش پیدا کند. در مناطق با برف زیاد بهتر است شیب سوله از 15% کمتر نباشد. هرچه این شیب بیشتر منظور گردد بهتر است. البته باید توجه نمود که افزایش شیب سوله منجر به افزایش بار باد می شود.

رعایت توازن بین بار باد و برف توسط مهندس سازه انجام می شود. درصورتیکه عرض یا دهانه سوله بزرگتر باشد ترجیح بر این است که شیب سوله دست دوم تا حد ممکن کمتر درنظر گرفته شود.