مضرات نوشیدنی های انرژی زا برای ترمیم و سلامت عضلات

نوشیدنی های انرژی زا در سال های اخیر به یکی از پرمصرف ترین محصولات میان نوجوانان، دانشجویان و ورزشکاران تبدیل شده اند. این نوشیدنی ها معمولاً با وعده هایی همچون افزایش تمرکز، رفع خستگی و تقویت عملکرد بدنی تبلیغ می شوند، اما تحقیقات علمی تازه نشان می دهد که اثرات واقعی آن ها می تواند با این ادعاها تفاوت چشمگیری داشته باشد. پژوهش های جدید، از جمله مطالعه ای منتشرشده در مجله Scientific Reports، نشان می دهند که ترکیبات این نوشیدنی ها ممکن است فرایند طبیعی ترمیم و بازسازی عضلات را مختل کرده و حتی موجب مرگ سلولی شوند.

آسیب نوشابه های انرژی زا به سلول های عضلانی و افزایش مرگ سلولی

در این پژوهش، محققان اثر هشت نوع نوشیدنی انرژی زا از برندهای معروفی چون RedBull، Monster، Rockstar و Celsius را بر سلول های عضلانی موش ها در شرایط آزمایشگاهی بررسی کردند. نتایج نشان داد که بیشتر این محصولات در غلظت های بالا باعث افزایش چشمگیر مرگ سلولی (سیتوتوکسیک بودن) می شوند. به ویژه نوشیدنی های برند Celsius، مدل های Live Fit و Heat، در غلظت 1:5 باعث افزایش مرگ سلولی تا حدود ۱۴ تا ۲۸ درصد شدند. این بدان معناست که مصرف منظم این محصولات می تواند به تدریج سلامت سلول های عضلانی را تضعیف کند و روند ترمیم پس از ورزش یا آسیب را کند نماید.

واکنش عضلات تحت شرایط استرس

پژوهشگران همچنین دریافتند که زمانی که سلول های عضلانی در معرض شرایط استرس زا قرار می گیرند، حساسیت آن ها به ترکیبات نوشیدنی های انرژی زا بیشتر می شود. در چنین حالتی، حتی برندهایی که در شرایط عادی آسیب کمتری وارد می کنند، می توانند باعث افزایش مرگ سلولی تا حدود ۳۰ درصد شوند. این موضوع به ویژه برای ورزشکارانی که به طور مداوم بدن خود را در معرض تمرین های سنگین قرار می دهند، نگران کننده است. تنها استثنا در این میان، RedBull Zero بود که تا حدودی اثر محافظتی نشان داد؛ محققان احتمال می دهند که وجود مقادیر بالاتر ویتامین B6 در این فرمول، عامل کاهش نسبی آسیب ها باشد.

کاهش قدرت و اندازه فیبرهای عضلانی

نوشیدنی Celsius Live Fit نه تنها باعث افزایش مرگ سلولی شد، بلکه قطر فیبرهای عضلانی را نیز کاهش داد. کاهش قطر فیبرها نشانه ای از تحلیل و ضعف ساختاری بافت عضلانی است و می تواند مستقیماً بر عملکرد فیزیکی فرد تأثیر بگذارد. چنین آسیبی ممکن است باعث کاهش قدرت، افزایش احتمال گرفتگی یا پارگی عضلات و کندی در روند بهبودی پس از تمرین شود.

ترکیبات خطرناک و اثرات دراز مدت

نوشیدنی های انرژی زا معمولاً ترکیبی از کافئین بالا، قند زیاد، تائورین، جینسنگ، نیاسین (ویتامین B3) و دیگر محرک های عصبی هستند. مصرف زیاد این مواد می تواند منجر به افزایش ضربان قلب، بالا رفتن فشار خون، اضطراب، بی خوابی و التهاب سلولی شود. قند بالا و مواد محرک باعث افزایش استرس اکسیداتیو (oxidative stress) در سلول ها می شوند که این خود عامل پیری زودرس سلولی و کاهش توانایی بازسازی بافت هاست.

در درازمدت، این ترکیبات می توانند خطر بروز بیماری های قلبی، کلیوی، متابولیک و حتی عصبی را افزایش دهند. در حالی که بسیاری از مصرف کنندگان تصور می کنند نوشیدنی های انرژی زا گزینه ای سالم تر از نوشابه های معمولی هستند، تحقیقات نشان می دهد که اثرات آن ها بر سلامت عمومی ممکن است حتی خطرناک تر باشد.

چالش های نظارتی و مصرف نوشیدنی های انرژی زا در نوجوانان

بازار جهانی نوشیدنی های انرژی زا اکنون ارزشی بیش از ۵۰ میلیارد دلار دارد و بیش از یک سوم نوجوانان به طور منظم از این محصولات استفاده می کنند. با وجود این حجم مصرف، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) هنوز نظارت سخت گیرانه ای بر ترکیبات دقیق این نوشیدنی ها اعمال نمی کند. این خلأ قانونی باعث شده بسیاری از محصولات با میزان بالایی از محرک ها وارد بازار شوند، بدون آنکه مصرف کنندگان از پیامدهای احتمالی آن ها آگاه باشند.

در نوجوانان، که بدن هنوز در مرحله رشد است، این نوشیدنی ها می توانند تعادل هورمونی و رشد طبیعی عضلات را مختل کنند. همچنین، ترکیبات محرک ممکن است باعث بی خوابی، اضطراب و کاهش تمرکز در دوران تحصیل شوند.

پیامدهای ورزشی و عملکردی

برای ورزشکاران حرفه ای یا آماتور، نوشیدنی های انرژی زا شاید در ظاهر افزایش تمرکز و انرژی فوری ایجاد کنند، اما در واقع با تضعیف بازسازی عضلات، باعث کاهش قدرت، افزایش خستگی و بالا رفتن خطر آسیب دیدگی می شوند. این اثرات به ویژه در تمرین های طولانی مدت یا مسابقات فشرده، می تواند عملکرد کلی را به طور چشمگیری کاهش دهد.

راهکارهای جایگزین و توصیه های تغذیه ای

کارشناسان تغذیه توصیه می کنند به جای استفاده از نوشیدنی های انرژی زا، از منابع طبیعی انرژی مانند آب، اسموتی های میوه ای، مغزها، عسل، خرما و وعده های غذایی متعادل استفاده شود. این منابع نه تنها انرژی پایدارتر و ایمن تری فراهم می کنند، بلکه از عملکرد طبیعی بدن در ترمیم عضلات نیز پشتیبانی می کنند.

جمع بندی

شواهد علمی روزافزون هشدار می دهند که نوشیدنی های انرژی زا با وجود محبوبیت فراوان، می توانند در بلندمدت آسیب های جدی به سلامت عضلات و سیستم بدن وارد کنند. افزایش آگاهی عمومی، محدود کردن مصرف به ویژه در نوجوانان، و جایگزینی این محصولات با گزینه های طبیعی و سالم تر، می تواند گامی مؤثر در حفظ سلامت عمومی و پیشگیری از آسیب های عضلانی باشد. توجه به ترکیبات درج شده روی برچسب محصولات و مشورت با متخصصان تغذیه یا پزشک، پیش از مصرف مداوم، اقدامی ضروری برای حفاظت از بدن در برابر اثرات پنهان و مخرب این نوشیدنی هاست.

خبر اصلی از: سایت طب ژورنال