گرفتن مهریه از شوهر

گرفتن مهریه از شوهر، حق مالی زن است که می تواند پس از عقد نکاح، با روش های قانونی از جمله مراجعه به اداره ثبت یا دادگاه خانواده آن را مطالبه کند. این مسیر، خود داستانی از پیچیدگی های حقوقی و چالش های عاطفی را در بر دارد که هر زنی ممکن است در طول زندگی مشترک یا پس از آن با آن روبرو شود. در این مسیر، آگاهی از حقوق و رویه های قانونی، چراغ راهی است که او را به سمت احقاق حق خود رهنمون می سازد.

تجربه مطالبه مهریه، اغلب با احساسات متفاوتی همراه است؛ از نگرانی بابت آینده تا امید به احقاق حق. زنی که این تصمیم را می گیرد، در واقع گامی مهم در جهت حفظ حقوق مالی و بعضاً استقلال اقتصادی خود برمی دارد. او در این فرایند با مفاهیم و مراحل حقوقی متعددی آشنا می شود که هر یک پیچیدگی های خاص خود را دارند. از لحظه عقد که مهریه به ملکیت او درمی آید تا مراحل اجرایی که می تواند به توقیف اموال یا حتی جلب همسر منجر شود، هر گام نیازمند دقت، آگاهی و گاهی اوقات، حمایت متخصصان حقوقی است. این نوشته برای آن زنانی نگاشته شده است که در پی روشنگری در این مسیر گام برمی دارند و می خواهند با دیدی باز و آگاهانه، حقوق خود را پیگیری کنند.

مبانی مهریه و حقوق زن

مهریه به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در قانون مدنی ایران، جایگاهی ویژه دارد. این حق، با انعقاد عقد نکاح به زن تعلق می گیرد و او به محض جاری شدن صیغه عقد، مالک تمام آن می شود. این مالکیت کامل، فارغ از زمان نزدیکی یا حتی تمکین زن است، مگر اینکه خود زن به اختیار و اراده خویش، بخشی یا تمام مهریه را به همسرش ببخشد. شناخت دقیق مبانی و انواع مهریه، سنگ بنای هرگونه اقدام برای مطالبه آن است.

مهریه چیست و چه زمانی به زن تعلق می گیرد؟

طبق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به محض عقد نکاح، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. این بدان معناست که مهریه یک بدهی است که بر ذمه مرد قرار می گیرد و هر زمان زن بخواهد، می تواند آن را مطالبه کند. این حق، حتی اگر زندگی مشترک هرگز آغاز نشود یا زن تمکین نکند، پابرجا باقی می ماند.

مهریه بر اساس نحوه تعیین و زمان بندی پرداخت، انواع مختلفی دارد که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند:

• مهرالمسمی: این نوع مهریه، همان است که در زمان عقد نکاح، به صورت صریح و با توافق زوجین تعیین و در عقدنامه قید می شود. مشخص و معین بودن مهرالمسمی از اهمیت بالایی برخوردار است.
• مهرالمثل: در شرایطی که در عقد نکاح دائم مهریه تعیین نشده باشد یا تعیین آن باطل باشد، و زن و مرد با یکدیگر نزدیکی کرده باشند، مهرالمثل به زن تعلق می گیرد. میزان مهرالمثل با توجه به وضعیت و شأن زن (از نظر خانوادگی، تحصیلات، موقعیت اجتماعی و سن) و با در نظر گرفتن مهریه هایی که به زنان هم شأن او داده شده، توسط کارشناس و دادگاه تعیین می شود.
• مهرالمتعه: اگر در عقد نکاح دائم مهریه تعیین نشده باشد و قبل از نزدیکی، زوج اقدام به طلاق همسرش کند، مهرالمتعه به زن تعلق می گیرد. میزان این مهریه با توجه به وضعیت مالی مرد (بضاعت مالی زوج) و عرف، توسط دادگاه مشخص می گردد.

ویژگی های مهریه صحیح، که آن را قابل مطالبه می سازد، عبارتند از: مالیت داشتن (یعنی دارای ارزش اقتصادی باشد)، معین بودن (میزان و نوع آن مشخص باشد)، قابلیت تملک (قابل مالکیت و انتقال به دیگری باشد) و مشروعیت (بر اساس قوانین شرع و عرف جامعه جایز باشد).

انواع مهریه بر اساس نحوه پرداخت

نحوه پرداخت مهریه، تعیین کننده مسیر مطالبه آن است و به دو دسته اصلی تقسیم می شود:

مهریه عندالمطالبه

این نوع مهریه، رایج ترین شکل مهریه در ایران است. «عندالمطالبه» به معنای «هنگام درخواست» است. یعنی به محض اینکه زن بخواهد و آن را مطالبه کند، مرد موظف به پرداخت است و نیازی به اثبات توانایی مالی مرد نیست. سادگی در مطالبه و امکان اقدام از طریق اداره ثبت یا دادگاه، از مزایای اصلی این نوع مهریه است. اگر زن بخواهد مهریه اش را به اجرا بگذارد، می تواند مستقیماً از طریق قانونی اقدام کند و نیازی به انتظار برای اثبات استطاعت مالی همسرش ندارد.

مهریه عندالاستطاعه

«عندالاستطاعه» به معنای «هنگام توانایی مالی» است. در این حالت، زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت کند همسرش توانایی مالی پرداخت آن را دارد. این نوع مهریه معمولاً با هدف کاهش فشار مالی بر مرد و حفظ ثبات خانواده تعیین می شود. اما چالش اصلی در این مسیر، اثبات استطاعت مالی زوج توسط زوجه است. این اثبات ممکن است نیازمند تحقیقات، معرفی اموال و دارایی ها و ارائه مدارک مربوطه به دادگاه باشد که خود می تواند فرایندی زمان بر و پیچیده باشد.

سرنوشت مهریه در شرایط خاص

مسیر زندگی مشترک همیشه یکنواخت نیست و در شرایطی خاص، سرنوشت مهریه نیز دستخوش تغییر می شود.

مهریه بعد از فوت شوهر

فوت شوهر به معنای از بین رفتن حق مهریه زن نیست. در چنین شرایطی، زن می تواند مهریه خود را از ماترک (اموالی که از متوفی به جا مانده) مطالبه کند. این مطالبه مانند سایر دیون میت، قبل از تقسیم ارث بین وراث انجام می شود. زن نیز به عنوان یکی از بستانکاران متوفی و همچنین یکی از ورثه، سهم خود را از ماترک دریافت خواهد کرد.

مهریه در صورت فسخ نکاح

فسخ نکاح که به دلایلی مانند عیوب خاص در یکی از زوجین یا تدلیس (فریب) اتفاق می افتد، بر مهریه تأثیر متفاوتی دارد:

• قبل از نزدیکی: اگر نکاح قبل از نزدیکی فسخ شود، مهریه به زن تعلق نمی گیرد.
• بعد از نزدیکی: اگر نزدیکی بین زن و مرد اتفاق افتاده باشد و سپس نکاح فسخ شود، تمام مهریه (مهرالمسمی) به زن تعلق خواهد گرفت.

آیا تمکین زن بر مهریه تأثیر دارد؟

تمکین، به معنای ایفای وظایف زناشویی است. باید توجه داشت که تمکین زن، بر حق مهریه او تأثیری ندارد. همانطور که پیشتر گفته شد، به محض عقد، زن مالک مهریه می شود. عدم تمکین زن تنها می تواند بر حق او در دریافت نفقه تأثیر بگذارد و در برخی موارد، موجب سقوط نفقه او گردد؛ اما مهریه، حقی مستقل است و زن حتی در صورت عدم تمکین نیز می تواند آن را مطالبه کند.

بخشش مهریه و امکان رجوع

بخشش مهریه، که به آن «ابراء ذمه» یا «هبه» نیز گفته می شود، باید با اراده و اختیار کامل زن صورت گیرد. اگر زن تمام یا بخشی از مهریه خود را به همسرش ببخشد، به طور کلی دیگر امکان رجوع از آن وجود ندارد. البته بسته به نوع بخشش (مثلاً هبه معوض یا غیرمعوض) و شرایط آن، ممکن است استثنائاتی وجود داشته باشد. اما در حالت کلی، بخشش مهریه، حقی است که زن از آن دست می کشد و مرد را از تعهد پرداخت آن بری الذمه می کند. این تصمیم باید با آگاهی کامل و بدون هیچ اجباری انجام شود.

قانون جدید مهریه و محدودیت های جلب (قانون ۱۱۰ سکه)

در سال های اخیر، تغییراتی در قوانین مربوط به مهریه اعمال شده است که مهمترین آن مربوط به سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی برای ضمانت اجرای حبس یا جلب مرد است. این تغییر، ابهامات و پرسش های فراوانی را در ذهن زنان و خانواده ها ایجاد کرده است که لازم است به دقت مورد بررسی قرار گیرد.

قانون جدید مهریه چه می گوید؟ (توضیح کامل)

بر اساس قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ و اصلاحات بعدی آن (که به قانون ۱۱۰ سکه معروف شده)، میزان مهریه هر چقدر که باشد، تماماً بر ذمه مرد است و زن می تواند آن را از طریق قانونی مطالبه کند. اما نکته مهم در اینجاست که ضمانت اجرای حبس (زندانی کردن) مرد، صرفاً تا میزان ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن به نرخ روز وجود دارد. این بدان معنا نیست که زن تنها تا ۱۱۰ سکه مهریه دارد یا مازاد بر آن قابل مطالبه نیست؛ بلکه اگر مهریه بیشتر از ۱۱۰ سکه باشد، زن برای دریافت مابقی آن نمی تواند درخواست جلب یا حبس مرد را داشته باشد و باید از طریق معرفی و توقیف اموال او اقدام کند.

بسیار مهم است که بدانید قانون ۱۱۰ سکه، تنها محدودیت در «جلب و حبس» مرد ایجاد کرده و نه در «میزان مطالبه» مهریه. هر زنی مالک کل مهریه توافق شده در عقدنامه است و می تواند آن را تا آخرین سکه پیگیری کند.

تصور کنید زنی مهریه ای ۵۰۰ سکه ای دارد. او می تواند کل ۵۰۰ سکه را مطالبه کند. اگر مرد توان پرداخت نداشته باشد و اعسار خود را ثابت نکند، تا سقف ۱۱۰ سکه امکان جلب او وجود دارد. اما برای ۳۹۰ سکه باقیمانده، زن باید اموالی از مرد معرفی کند تا از طریق توقیف، مهریه خود را دریافت کند. اگر مرد هیچ مالی نداشته باشد، زن برای مازاد ۱۱۰ سکه، امکان قانونی دیگری جز معرفی اموال ندارد.

محدودیت های ممنوع الخروجی در قانون جدید

ممنوع الخروجی نیز یکی از ابزارهایی است که برای اعمال فشار بر مرد جهت پرداخت مهریه به کار گرفته می شود. تفاوت های کلیدی در ممنوع الخروجی از طریق اداره ثبت و دادگاه وجود دارد:

• ممنوع الخروجی از طریق اداره ثبت: اگر زن از طریق اداره ثبت برای مطالبه مهریه اقدام کند، حتی اگر میزان مهریه از ۱۱۰ سکه بیشتر باشد، اداره ثبت می تواند بدون محدودیت سقف ۱۱۰ سکه، حکم ممنوع الخروجی مرد را صادر کند. این ممنوع الخروجی، تا زمانی که مهریه یا بخشی از آن پرداخت شود یا ترتیبات قانونی دیگری صورت گیرد، پابرجا خواهد بود.
• ممنوع الخروجی از طریق دادگاه: در صورتی که مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده باشد و مرد درخواست اعسار از پرداخت مهریه را تقدیم کند و دادگاه نیز آن را بپذیرد، ممنوع الخروجی مرد ممکن است به صورت کلی یا برای مدت معین لغو شود. در واقع، با اثبات اعسار و تقسیط مهریه، احتمال رفع ممنوع الخروجی بیشتر است. البته در برخی موارد برای تضمین پرداخت اقساط، ممنوع الخروجی ممکن است پابرجا بماند.

راه های عملی گرفتن مهریه از شوهر (گام به گام)

برای گرفتن مهریه از شوهر، دو مسیر اصلی وجود دارد که هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارند: اقدام از طریق اداره ثبت اسناد رسمی و اقدام از طریق دادگاه خانواده. انتخاب مسیر مناسب، بستگی به شرایط مالی زوج، میزان مهریه و اهداف زن از مطالبه مهریه دارد.

روش اول: مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد رسمی

این روش برای مطالبه مهریه عندالمطالبه، به خصوص زمانی که زوج دارای اموال مشخصی است، می تواند گزینه ای سریع تر و کم هزینه تر باشد.

مزایا و معایب

• مزایا:
  • کم هزینه تر: هزینه دادرسی در اداره ثبت نسبت به دادگاه پایین تر است.
  • سرعت بیشتر در ممنوع الخروجی و توقیف اموال مشخص: اگر اموال زوج مشخص و قابل توقیف باشد، فرآیند اجرایی می تواند با سرعت بیشتری پیش برود.
• معایب و محدودیت ها:
  • عدم امکان جلب زوج: از طریق اداره ثبت، امکان صدور حکم جلب یا حبس برای مرد وجود ندارد.
  • نیاز به معرفی اموال توسط زوجه: زن باید اموال و دارایی های همسرش را برای توقیف معرفی کند. در غیر این صورت، اداره ثبت نمی تواند خود به دنبال شناسایی اموال باشد.
  • فقط برای مهریه عندالمطالبه: این روش تنها برای مهریه هایی قابل اجرا است که عندالمطالبه باشند.

مراحل گام به گام

1. مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج: ابتدا، زن باید به دفترخانه ای که عقد ازدواج در آن به ثبت رسیده است، مراجعه کند.
2. درخواست صدور اجرائیه مهریه: در دفترخانه، با ارائه مدارک لازم (اصل عقدنامه، شناسنامه و کارت ملی)، زن می تواند درخواست صدور اجرائیه مهریه را داشته باشد. دفترخانه نیز با بررسی سند نکاحیه، اجرائیه را صادر می کند.
3. معرفی اموال و دارایی های زوج جهت توقیف: پس از صدور اجرائیه، زن باید اموال و دارایی های قابل توقیف همسرش (مانند حساب بانکی، پلاک خودرو، ملک و …) را به اداره ثبت معرفی کند. در صورت شناسایی اموال، اداره ثبت اقدام به توقیف آن ها می کند.
4. صدور دستور ممنوع الخروجی: اداره ثبت می تواند در صورت عدم پرداخت مهریه و درخواست زن، دستور ممنوع الخروجی مرد را صادر کند. این ممنوع الخروجی می تواند مستقل از سقف ۱۱۰ سکه باشد.

روش دوم: مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

مسیر دادگاه خانواده، برای زنانی که به دنبال امکان جلب شوهر، توقیف اموال نامشخص و بررسی درخواست اعسار هستند، گزینه مناسب تری است.

مزایا و معایب

• مزایا:
  • امکان صدور حکم جلب تا ۱۱۰ سکه: دادگاه می تواند در صورت عدم پرداخت مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه، حکم جلب مرد را صادر کند.
  • امکان توقیف اموال قبل از ابلاغ (تأمین خواسته): زن می تواند همزمان با ثبت دادخواست اصلی مهریه، درخواست تأمین خواسته کند تا قبل از اطلاع مرد، اموال او توقیف شود و از انتقال آن ها جلوگیری به عمل آید.
  • رسیدگی به درخواست اعسار زوج: اگر مرد ادعای عدم توانایی مالی کند، دادگاه به درخواست اعسار او رسیدگی کرده و در صورت اثبات، مهریه را تقسیط می کند.
• معایب:
  • هزینه دادرسی بالاتر: هزینه دادرسی در دادگاه خانواده معمولاً بالاتر است (حدود ۳.۵ درصد ارزش مهریه). البته زن می تواند دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را نیز تقدیم کند.
  • زمان بر بودن رسیدگی: فرآیند رسیدگی در دادگاه ممکن است زمان برتر از اداره ثبت باشد.

مراحل گام به گام

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست مطالبه مهریه: زن با در دست داشتن مدارک شناسایی و اصل یا رونوشت عقدنامه، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست مطالبه مهریه را ثبت می کند. این دادخواست از طریق سامانه به دادگاه خانواده صالح ارسال می شود.
2. اهمیت درخواست تأمین خواسته (توقیف فوری اموال): همزمان با ثبت دادخواست اصلی، توصیه می شود درخواست تأمین خواسته نیز ارائه شود. این درخواست به دادگاه اجازه می دهد تا قبل از ابلاغ دادخواست به مرد، اموال او را توقیف کند. این گام برای جلوگیری از فرار از دین و انتقال اموال توسط زوج، حیاتی است. در صورت صدور قرار تامین خواسته، زن باید ظرف ۱۰ روز دادخواست اصلی مطالبه مهریه را ثبت کند، در غیر این صورت قرار تأمین لغو خواهد شد.
3. تشکیل جلسه رسیدگی در دادگاه: پس از ثبت دادخواست و ابلاغ آن به زوج، دادگاه وقت رسیدگی تعیین می کند. در این جلسه، طرفین یا وکلای آن ها می توانند دفاعیات خود را مطرح کنند.
4. صدور حکم و مراحل اجرای آن: پس از بررسی های لازم، دادگاه حکم مقتضی را صادر می کند. در صورت محکومیت زوج به پرداخت مهریه، حکم به اجرای احکام دادگاه ارسال می شود.
5. نقش شورای حل اختلاف: اگر میزان مهریه مورد مطالبه تا سقف ۲۰ میلیون تومان باشد، رسیدگی به آن در صلاحیت شورای حل اختلاف خواهد بود. برای مبالغ بالاتر، دادگاه خانواده صالح به رسیدگی است.

انتخاب مسیر مناسب: کدام روش برای شما بهتر است؟

انتخاب بین مسیر ثبت و دادگاه، به شرایط خاص و اولویت های زن بستگی دارد. این یک تصمیم مهم است که می تواند بر سرعت و نتیجه نهایی تأثیر بگذارد:

• اگر شوهر اموال مشخصی دارد؟ در این صورت، اقدام از طریق اداره ثبت می تواند کم هزینه تر و سریع تر باشد، چرا که مراحل شناسایی و توقیف اموال ساده تر خواهد بود.
• اگر شوهر اموالی ندارد یا از اموال او بی خبرید؟ در چنین شرایطی، مسیر دادگاه خانواده توصیه می شود. دادگاه می تواند با استعلام از مراجع مختلف (مانند بانک مرکزی، اداره ثبت اسناد و املاک، اداره راهور و …) به شناسایی اموال مرد کمک کند و همچنین امکان صدور حکم جلب (تا ۱۱۰ سکه) را فراهم می آورد.
• اگر به دنبال جلب شوهر هستید؟ تنها راه قانونی برای جلب یا حبس مرد (تا سقف ۱۱۰ سکه) دادگاه خانواده است. اداره ثبت چنین اختیاری ندارد.
• اگر به دنبال ممنوع الخروجی سریع هستید؟ اقدام از طریق اداره ثبت معمولاً سریع تر به صدور حکم ممنوع الخروجی منجر می شود و این ممنوع الخروجی بدون محدودیت ۱۱۰ سکه قابل اعمال است.

نکات کلیدی، چالش ها و هزینه ها

مسیر مطالبه مهریه، هرچند یک حق قانونی است، اما با چالش ها و پیچیدگی هایی نیز همراه است. آگاهی از این نکات کلیدی، می تواند زن را در برنامه ریزی و تصمیم گیری آگاهانه تر یاری کند.

مدارک لازم برای اقدام

برای شروع هرگونه اقدام قانونی جهت مطالبه مهریه، داشتن مدارک زیر ضروری است:

• اصل شناسنامه و کارت ملی: جهت احراز هویت زن.
• اصل عقدنامه یا رونوشت آن: مهم ترین سند برای اثبات وجود مهریه و میزان آن. در صورت عدم دسترسی به اصل، رونوشت برابر اصل شده کفایت می کند.

لیست اموال زوج (در صورت اطلاع): اگر زن از اموال و دارایی های همسرش مطلع باشد، ارائه لیستی از آن ها می تواند فرآیند توقیف اموال را تسریع بخشد، به خصوص در روش ثبتی.

هزینه های گرفتن مهریه

مطالبه مهریه، فارغ از مسیر انتخابی، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که شامل موارد زیر می شود:

• هزینه های دادرسی در دادگاه: در دادگاه خانواده، هزینه دادرسی بر اساس درصدی از ارزش خواسته (مهریه) محاسبه می شود که حدود ۳.۵ درصد است. زن می تواند درخواست اعسار از پرداخت این هزینه ها را بدهد.
• هزینه های اجرایی در اداره ثبت: در روش ثبتی، هزینه ها شامل حق الاجرا و سایر هزینه های اداری است که معمولاً کمتر از دادگاه است.
• حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده از وکیل): اگر زن تصمیم به استفاده از وکیل بگیرد، حق الوکاله وکیل نیز به هزینه ها اضافه خواهد شد که بر اساس توافق طرفین و تعرفه کانون وکلا تعیین می شود.
• سایر هزینه های جانبی: این هزینه ها شامل کارشناسی (در صورت لزوم)، استعلامات از ادارات مختلف و هزینه های پست و ابلاغ می شود.

موانع و چالش های مهم

مستثنیات دین

یکی از بزرگترین چالش ها در مسیر توقیف اموال، مفهوم «مستثنیات دین» است. اینها اموالی هستند که قانونگذار برای حفظ حداقل زندگی آبرومندانه برای مدیون و افراد تحت تکفلش، توقیف آن ها را ممنوع کرده است، حتی اگر مدیون بدهکار باشد. بر طبق ماده ۲۴ قانون محکومیت های مالی، مستثنیات دین عبارتند از:

1. منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکوم علیه در حالت اعسار او باشد.
2. اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.
3. آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود.
4. کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آن ها.
5. وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آن ها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
6. تلفن مورد نیاز مدیون.
7. مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.

شناخت این موارد برای زنی که قصد توقیف اموال را دارد، حیاتی است تا تلاش هایش به نتیجه مطلوب برسد و از هدر رفتن زمان و انرژی جلوگیری شود.

اعسار زوج و تقسیط مهریه

«اعسار» به معنای عدم توانایی مالی در پرداخت بدهی است. اگر مردی مدعی شود که توانایی پرداخت کامل مهریه را به صورت یکجا ندارد، می تواند با تقدیم دادخواست اعسار، از دادگاه درخواست تقسیط مهریه را بنماید. دادگاه با بررسی مدارک و شهادت شهود، در مورد پذیرش یا رد اعسار و همچنین نحوه تقسیط (میزان پیش پرداخت و تعداد اقساط) تصمیم گیری می کند.

• نحوه درخواست اعسار توسط زوج: مرد باید دادخواست اعسار را به همراه لیست اموال، میزان درآمد و شهادت شهود به دادگاه تقدیم کند.
• تأثیر اعسار بر جلب و ممنوع الخروجی: در صورت پذیرش اعسار و تقسیط مهریه، اگر مرد به اقساط تعیین شده پایبند باشد، امکان جلب او برای مهریه وجود ندارد و ممنوع الخروجی او نیز در بسیاری موارد لغو می شود. اما اگر مرد از پرداخت اقساط خودداری کند، زن می تواند برای وصول اقساط معوقه، درخواست جلب او را مطرح کند.
• شرایط پذیرش اعسار: دادگاه باید احراز کند که مرد واقعاً توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد و دارایی او به اندازه ای نیست که بتواند مهریه را بپردازد، در عین حال، اموالی که در شأن او نیست را نیز پنهان نکرده باشد.

آیا می توان مهریه را به صورت اینترنتی مطالبه کرد؟

در حال حاضر، تمام مراحل مطالبه مهریه به صورت کاملاً اینترنتی امکان پذیر نیست. اما بخش قابل توجهی از فرآیند، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. زن می تواند با مراجعه به این دفاتر، دادخواست مطالبه مهریه خود را ثبت و به صورت الکترونیکی به دادگاه ارسال کند. پیگیری وضعیت پرونده و مشاهده ابلاغیه ها نیز از طریق سامانه های الکترونیکی قوه قضائیه (سامانه ثنا) امکان پذیر است. این شیوه، نیاز به مراجعه حضوری مکرر به دادگاه را تا حد زیادی کاهش داده و به تسریع روند کمک می کند، اما برخی مراحل مانند حضور در جلسات دادگاه یا معرفی حضوری اموال، همچنان ممکن است نیاز به مراجعه فیزیکی داشته باشد.

گرفتن مهریه در شرایط خاص زندگی مشترک

مسیر مطالبه مهریه همیشه با طلاق همراه نیست. زن می تواند در طول زندگی مشترک نیز حق قانونی خود را پیگیری کند، یا پس از طلاق، برای دریافت مهریه خود اقدام نماید. هر یک از این شرایط، ابعاد خاص خود را دارد.

گرفتن مهریه بدون طلاق (در حین زندگی مشترک)

از آنجا که مهریه به محض عقد نکاح به زن تعلق می گیرد و او مالک آن می شود، زن حق دارد هر زمان که بخواهد، حتی در حین زندگی مشترک و بدون قصد طلاق، آن را مطالبه کند. این یک حق مالی مستقل است و به طلاق گره نخورده است.

• توضیح قانونی و عملی امکان پذیری: قانون هیچ منعی برای مطالبه مهریه در طول زندگی مشترک قائل نشده است. زن می تواند از طریق اداره ثبت یا دادگاه خانواده، برای گرفتن مهریه خود اقدام کند، درست همانند حالتی که قصد طلاق دارد.
• تأثیر آن بر روابط زناشویی: هرچند این حق قانونی زن است، اما مطالبه مهریه در حین زندگی مشترک می تواند بر روابط عاطفی و خانوادگی تأثیر بگذارد. این اقدام معمولاً نشانه ای از وجود اختلافات جدی بین زوجین است و ممکن است به تشدید کدورت ها منجر شود. برخی زنان از این حق به عنوان اهرمی برای حل مشکلات یا تضمین مالی خود در صورت عدم اطمینان به آینده زندگی مشترک استفاده می کنند.

گرفتن مهریه بعد از طلاق

پس از طلاق، بسته به نوع طلاق (توافقی یا یک طرفه)، سرنوشت مهریه می تواند متفاوت باشد.

• طلاق توافقی: در طلاق توافقی، زوجین با یکدیگر بر سر تمامی مسائل مالی و غیرمالی (از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزند و…) به توافق می رسند. این توافقات در دادنامه طلاق قید می شود. زن و مرد می توانند بر سر بخشش بخشی از مهریه، یا پرداخت تمام آن به صورت یکجا یا اقساطی به توافق برسند. این روش معمولاً سریع ترین و کم دردسرترین راه برای تعیین تکلیف مهریه پس از طلاق است، زیرا هر دو طرف رضایت دارند و از درگیری های طولانی قضایی جلوگیری می شود.
• طلاق یک طرفه (از سوی زوج یا زوجه): در طلاق یک طرفه، اگر یکی از زوجین درخواست طلاق دهد و طرف مقابل موافق نباشد، تکلیف مهریه توسط دادگاه تعیین می شود. زن پس از طلاق نیز می تواند مهریه خود را از طریق دادگاه یا اداره ثبت پیگیری کند. مراحل و رویه های مطالبه مهریه پس از طلاق یک طرفه، دقیقاً همانند زمانی است که زن در حین زندگی مشترک برای مطالبه مهریه اقدام می کند و تمام مباحث مربوط به قانون ۱۱۰ سکه، اعسار، مستثنیات دین و … در این حالت نیز صادق است.

چرا به وکیل متخصص مهریه نیاز دارید؟

مسیر مطالبه و گرفتن مهریه، همانطور که شرح داده شد، با جزئیات حقوقی و پیچیدگی های اجرایی بسیاری همراه است. در این میان، حضور یک وکیل متخصص مهریه می تواند تفاوت چشمگیری در نتیجه و سرعت پرونده ایجاد کند. یک وکیل مجرب نه تنها به قوانین و رویه ها اشراف کامل دارد، بلکه با تجربه خود، می تواند بهترین راهکارها را متناسب با شرایط هر پرونده ارائه دهد.

• پیچیدگی های قوانین و رویه های قضایی: قوانین مهریه و نحوه اجرای آن ها دائماً در حال تغییر و تفسیر هستند. یک وکیل متخصص با جدیدترین بخشنامه ها، آرا وحدت رویه و تجربیات قضایی آشناست و می تواند پرونده را در مسیر صحیح حقوقی هدایت کند. او می داند که کدام مسیر (ثبتی یا دادگاهی) برای شرایط خاص موکلش بهینه تر است و چگونه می توان از مزایای هر یک بهره برد.
• افزایش سرعت و دقت در پیگیری پرونده: وکیل با آگاهی از مراحل قانونی و زمان بندی های اداری، می تواند از تأخیرهای غیرضروری جلوگیری کرده و با دقت و سرعت بیشتری، اقدامات لازم از جمله ثبت دادخواست، معرفی اموال، پیگیری استعلامات و حضور در جلسات دادگاه را انجام دهد. این امر به خصوص در شرایطی که نیاز به توقیف فوری اموال یا ممنوع الخروجی است، حیاتی است.
• توانایی شناسایی اموال پنهان زوج: یکی از بزرگترین چالش ها، شناسایی اموالی است که مرد ممکن است برای فرار از پرداخت مهریه پنهان کرده باشد. وکلای متخصص با ابزارهای قانونی و تجربه خود، می توانند به شناسایی این اموال کمک کنند و از طریق درخواست استعلامات لازم از مراجع ذی ربط (مانند بانک ها، اداره ثبت، راهور و …)، دارایی های مخفی شده را کشف و برای توقیف معرفی نمایند.
• کاهش فشار روانی و استرس از دوش زوجه: فرآیند حقوقی مطالبه مهریه، به خصوص در شرایط اختلافات خانوادگی، می تواند بسیار فرسایشی و پراسترس باشد. حضور یک وکیل، بار سنگین پیگیری های حقوقی را از دوش زن برمی دارد و به او اجازه می دهد تا بر سلامت روانی خود و مدیریت سایر جنبه های زندگی اش تمرکز کند. وکیل به عنوان نماینده حقوقی، مدافع منافع زن خواهد بود و از او در برابر فشارهای احتمالی محافظت می کند.
• نمایندگی مؤثر در دادگاه و اداره ثبت: وکیل متخصص می تواند به بهترین شکل ممکن، دفاعیات و خواسته های زن را در دادگاه و اداره ثبت مطرح کند. او با فنون مذاکره و استدلال حقوقی آشناست و می تواند با قاضی، کارمندان ثبت و حتی طرف مقابل به طور مؤثر تعامل داشته باشد تا بهترین نتیجه برای موکلش حاصل شود. توانایی او در تهیه لوایح دفاعیه قوی و ارائه مستندات محکم، نقش بسزایی در موفقیت پرونده دارد.

در واقع، وکیل متخصص مهریه نه تنها یک مشاور حقوقی، بلکه یک همراه و راهنما در یکی از دشوارترین دوران های زندگی یک زن است که به او کمک می کند تا با اطمینان و آگاهی، حقوق خود را پیگیری کند و به نتیجه مطلوب دست یابد.

سوالات متداول

اگر مرد اموالی نداشته باشد، آیا می توان مهریه را گرفت؟

اگر مرد هیچ مالی نداشته باشد که جزو مستثنیات دین نباشد، و توانایی مالی او (اعسار) در دادگاه ثابت شود، مهریه به صورت اقساطی و متناسب با توانایی مالی مرد تعیین می شود. در این صورت، اگر مرد به اقساط پایبند باشد، امکان جلب یا حبس او وجود ندارد. بنابراین، حتی در صورت عدم وجود اموال نیز، مهریه به طور کامل ساقط نمی شود و معمولاً به صورت تقسیطی قابل وصول است، اما فرآیند آن می تواند زمان بر و دشوار باشد.

مهریه وجه نقد چگونه محاسبه و پرداخت می شود؟

مهریه وجه نقد (پول رایج) بر اساس تبصره اول ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و پرداخت می شود. این بدان معناست که مهریه وجه نقد به نرخ روز محاسبه و به زن پرداخت خواهد شد تا قدرت خرید آن در طول زمان حفظ شود. ملاک، نرخ روز پرداخت است، نه تاریخ اقامه دعوی یا فوت.

آیا بعد از بخشیدن مهریه، می توان پشیمان شد؟

در حالت کلی، اگر زن مهریه خود را به مرد ببخشد (ابراء ذمه کند)، امکان پشیمانی و رجوع از آن وجود ندارد، زیرا ابراء یک عمل حقوقی لازم است و با اراده یک طرف، قابل فسخ نیست. اما اگر بخشش مهریه در قالب «هبه» (هدیه) صورت گرفته باشد، زن می تواند تحت شرایط خاصی (مثلاً اگر هبه معوض نباشد و مال هبه شده هنوز موجود باشد)، از هبه خود رجوع کند. با این حال، باید توجه داشت که اثبات این شرایط در دادگاه پیچیده است و در اکثر موارد، بخشش مهریه، بازگشت ناپذیر تلقی می شود.

برای مطالبه مهریه باید حتماً جدا از همسر زندگی کرد؟

خیر، برای مطالبه مهریه لزوماً نیازی به جدا زندگی کردن از همسر نیست. همانطور که پیشتر گفته شد، مهریه یک حق مالی مستقل است که به محض عقد نکاح به زن تعلق می گیرد. زن می تواند در طول زندگی مشترک نیز برای دریافت مهریه خود اقدام کند و این اقدام به معنای درخواست طلاق یا جدایی فیزیکی نیست. البته، مطالبه مهریه در حین زندگی مشترک، ممکن است بر روابط زناشویی تأثیر بگذارد.

تفاوت جلب و ممنوع الخروجی چیست؟

جلب: به معنای بازداشت و آوردن فرد بدهکار به دادگاه یا زندان است. در مورد مهریه، جلب مرد تنها تا سقف ۱۱۰ سکه یا معادل ریالی آن امکان پذیر است، مشروط بر اینکه مرد توانایی پرداخت نداشته و اعسار او نیز ثابت نشده باشد.
ممنوع الخروجی: به معنای جلوگیری از خروج فرد از کشور است. ممنوع الخروجی می تواند از طریق اداره ثبت (بدون محدودیت ۱۱۰ سکه) یا از طریق دادگاه صادر شود و ابزاری برای اعمال فشار بر مرد جهت پرداخت بدهی (مهریه) محسوب می شود.

مهریه عندالاستطاعه چه زمانی قابل وصول است؟

مهریه عندالاستطاعه تنها زمانی قابل وصول است که زن بتواند در دادگاه ثابت کند که مرد توانایی مالی لازم برای پرداخت مهریه را دارد. بار اثبات این توانایی مالی (استطاعت) بر عهده زن است و او باید مدارک و شواهد کافی برای اثبات این موضوع را به دادگاه ارائه دهد. در صورت عدم اثبات استطاعت مالی مرد، مهریه عندالاستطاعه قابل وصول نخواهد بود.

نتیجه گیری و جمع بندی

در نهایت، گرفتن مهریه از شوهر، مسیری است که هر زنی ممکن است در مقاطعی از زندگی خود با آن روبرو شود. این یک حق قانونی و مالی است که به محض عقد نکاح برای او ایجاد می شود. همانطور که در این راهنمای جامع بیان شد، شناخت مبانی مهریه، انواع آن (عندالمطالبه و عندالاستطاعه) و آگاهی از قانون جدید ۱۱۰ سکه، از اهمیت بالایی برخوردار است.

زن می تواند مهریه خود را از دو مسیر اصلی، یعنی اداره ثبت اسناد رسمی یا دادگاه خانواده، پیگیری کند که هر یک مزایا و محدودیت های خاص خود را دارند. انتخاب مسیر مناسب، بستگی به شرایط مالی همسر، وجود اموال قابل توقیف و اولویت های زن دارد. همچنین، آگاهی از چالش هایی مانند مستثنیات دین و درخواست اعسار توسط زوج، می تواند به زن کمک کند تا با دیدی واقع بینانه وارد این مسیر شود. در طول این فرآیند، نقش وکیل متخصص مهریه، به عنوان راهنمایی آگاه و پشتیبانی حقوقی، بسیار حیاتی است و می تواند به افزایش سرعت، دقت و موفقیت پرونده کمک شایانی کند.

در هر گامی از این مسیر، از مشاوره حقوقی تخصصی غافل نشوید. مشاوران و وکلای متخصص می توانند با تخصص و تجربه خود، شما را در شناخت دقیق حقوق، انتخاب بهترین استراتژی و پیگیری مؤثر پرونده یاری کنند. این آگاهی و پشتیبانی، چراغ راهی است برای احقاق حق و عبور از پیچیدگی های قانونی با کمترین دغدغه و استرس. با تصمیم گیری آگاهانه و اقدام به موقع، می توانید حقوق قانونی خود را به طور کامل مطالبه و دریافت کنید.