زمان راه اندازی اتریوم 2

مسیر تکامل اتریوم، دومین ارز دیجیتال بزرگ جهان، با ارتقاء های بنیادین و مهمی همراه بوده است. رویدادهای کلیدی مانند راه اندازی بیکن چین در 1 دسامبر 2020 و ادغام بزرگ (The Merge) در 15 سپتامبر 2022، نقطه عطفی در تاریخ این شبکه محسوب می شوند. این تحولات، که پیش تر تحت عنوان اتریوم 2 شناخته می شدند، با هدف افزایش مقیاس پذیری، امنیت و پایداری شبکه، اتریوم را به سوی آینده ای مبتنی بر اثبات سهام رهنمون ساختند.

اتریوم، فراتر از یک ارز دیجیتال، بستری برای برنامه های غیرمتمرکز (dApps)، امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و توکن های غیرقابل تعویض (NFTs) است. سال ها پیش، توسعه دهندگان اتریوم به این نتیجه رسیدند که برای پاسخگویی به رشد فزاینده و انتظارات کاربران، باید تغییرات اساسی در زیرساخت شبکه ایجاد شود. این نیاز، تولد پروژه ای بلندپروازانه را رقم زد که هدف آن، جایگزینی الگوریتم پرمصرف اثبات کار (Proof of Work) با الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake) بود. این مقاله، به بررسی دقیق جدول زمانی این ارتقاءها، مراحل کلیدی، و تأثیرات آن بر آینده اتریوم می پردازد تا درکی جامع از این دگرگونی عظیم ارائه دهد.

اتریوم 2 چیست؟ – شفاف سازی اصطلاحات رایج

در دنیای ارزهای دیجیتال، اصطلاحات به سرعت تغییر می کنند و گاهی اوقات می توانند گیج کننده باشند. اتریوم 2 یا ETH2 یکی از همین اصطلاحات است که با گذر زمان، معنای آن تکامل یافته و اکنون به نوعی منسوخ شده است. بنیاد اتریوم، که نهاد اصلی توسعه دهنده این شبکه است، از این پس ترجیح می دهد از این اصطلاح برای اشاره به فازهای ارتقاء استفاده نکند. در عوض، نام رسمی ارتقاء به مکانیزم اثبات سهام، لایه اجماع (Consensus Layer) است. لایه اجماع، در کنار لایه اجرا (Execution Layer) که همان شبکه اصلی اتریوم قبل از ادغام بود، ستون های اصلی اتریوم فعلی را تشکیل می دهند.

هدف اصلی از این ارتقاءهای گسترده، بهبود چشمگیر سه ویژگی کلیدی شبکه اتریوم بود: مقیاس پذیری (توانایی پردازش تعداد بالای تراکنش ها)، امنیت (مقاومت در برابر حملات و دستکاری)، و پایداری (کاهش مصرف انرژی و اثرات زیست محیطی). با جایگزینی الگوریتم اثبات کار با اثبات سهام، اتریوم نه تنها مصرف انرژی خود را به میزان قابل توجهی کاهش داد، بلکه راه را برای پیاده سازی فناوری هایی مانند شاردینگ هموار ساخت که در نهایت به افزایش ظرفیت شبکه منجر خواهد شد. این تغییر پارادایم، اتریوم را از یک شبکه با محدودیت های ذاتی به پلتفرمی با پتانسیل های بی شمار برای آینده وب 3.0 تبدیل کرد.

جدول زمانی راه اندازی اتریوم: مراحل کلیدی و تاریخ های دقیق

مسیر رسیدن به اتریوم فعلی، که بر پایه اثبات سهام بنا شده است، از چندین مرحله مهم و با دقت برنامه ریزی شده عبور کرد. هر یک از این مراحل، نقش حیاتی در تکامل و تقویت شبکه ایفا کردند و نقاط عطفی در تاریخ بلاک چین محسوب می شوند. در ادامه به این نقاط عطف مهم و تاریخ های دقیق آن ها اشاره می شود.

راه اندازی بیکن چین (Beacon Chain): اولین گام به سمت اثبات سهام

نقطه آغازین این دگرگونی، با راه اندازی بیکن چین در تاریخ 1 دسامبر 2020 رقم خورد. بیکن چین، یک بلاک چین مستقل بود که موازی با شبکه اصلی اتریوم (که هنوز بر پایه اثبات کار فعالیت می کرد) راه اندازی شد. هدف اصلی از ایجاد بیکن چین، معرفی لایه اثبات سهام و فراهم آوردن زیرساختی برای مدیریت فرآیند استیکینگ (سپرده گذاری اتر) و انتخاب اعتبارسنج ها بود. این لایه، بدون پردازش تراکنش های واقعی، مسئول حفظ توافق جمعی در شبکه و پایش وضعیت استیک کنندگان بود. این اقدام، به توسعه دهندگان این امکان را داد تا مکانیزم اثبات سهام را در یک محیط کنترل شده آزمایش کرده و از پایداری آن اطمینان حاصل کنند، بدون اینکه پایداری شبکه اصلی به خطر بیفتد.

مرج (The Merge): ادغام تاریخی و پایان PoW

بدون شک، مهم ترین رویداد در تاریخ اتریوم، مرج یا ادغام بود که در تاریخ 15 سپتامبر 2022 با موفقیت به پایان رسید. در این فرآیند تاریخی، لایه اجرایی اصلی اتریوم (که تمام تراکنش ها و قراردادهای هوشمند را پردازش می کرد) با بیکن چین ادغام شد. نتیجه این ادغام، جایگزینی کامل الگوریتم اثبات کار با اثبات سهام بود. پیش از مرج، ماینرها مسئول تأیید تراکنش ها و ایجاد بلاک های جدید بودند؛ اما پس از آن، این وظیفه به اعتبارسنج ها (Validators) که توکن های اتر خود را استیک کرده اند، سپرده شد.

مرج، بزرگترین دگرگونی اتریوم بود که مصرف انرژی شبکه را تا بیش از 99.95 درصد کاهش داد و آن را به یکی از پایدارترین بلاک چین های بزرگ جهان تبدیل کرد.

اهمیت مرج تنها به کاهش مصرف انرژی محدود نمی شود. این رویداد، پایه های لازم برای ارتقاءهای آینده اتریوم را نیز فراهم آورد و مسیری روشن برای افزایش چشمگیر مقیاس پذیری و امنیت شبکه ترسیم کرد. با این ادغام، اتریوم وارد عصر جدیدی شد که در آن، پایداری و کارایی در مرکز توجه قرار گرفتند.

آپدیت شاپلا (Shapella – Shanghai/Capella): فعال سازی برداشت ها

پس از مرج، گام بعدی در نقشه راه اتریوم، آپدیت شاپلا بود که در تاریخ 12 آوریل 2023 با موفقیت پیاده سازی شد. نام شاپلا ترکیبی از دو ارتقاء هم زمان است: شانگهای برای لایه اجرا و کاپلا برای لایه اجماع. هدف اصلی این آپدیت، فعال سازی امکان برداشت توکن های ETH استیک شده توسط اعتبارسنج ها بود. پیش از این، اتریوم های استیک شده در بیکن چین قفل بودند و امکان برداشت آن ها وجود نداشت.

فعال سازی برداشت ها، گامی حیاتی در افزایش اعتماد به سیستم اثبات سهام اتریوم بود. این اقدام نه تنها نقدینگی را برای استیک کنندگان فراهم آورد، بلکه نشان داد که اکوسیستم اتریوم قابلیت اجرایی کردن تعهدات خود را دارد. با این آپدیت، کاربران توانستند با اطمینان بیشتری به فرآیند استیکینگ ملحق شوند، چرا که می دانستند سرمایه آن ها در آینده قابل دسترسی خواهد بود. این اتفاق، به ثبات و بلوغ اکوسیستم استیکینگ اتریوم کمک شرد.

فازهای آینده اتریوم: نقشه راه پس از مرج

تکامل اتریوم پس از مرج به پایان نرسیده است؛ بلکه وارد فاز جدیدی از توسعه شده که بر افزایش مقیاس پذیری و کارایی متمرکز است. ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، نقشه راه آتی شبکه را به پنج فاز اصلی تقسیم کرده است که هر یک بر جنبه های خاصی از بهبود شبکه تمرکز دارند. باید توجه داشت که تاریخ های دقیق برای این فازها هنوز قطعی نیستند و ممکن است با پیشرفت توسعه تغییر کنند.

سرج (Surge): افزایش چشمگیر مقیاس پذیری از طریق شاردینگ و Rollups

فاز سرج بر افزایش ظرفیت پردازش تراکنش ها در اتریوم متمرکز است. این مرحله از طریق پیاده سازی شاردینگ و بهینه سازی Rollups (راهکارهای لایه 2) محقق می شود. شاردینگ، فرآیندی است که در آن، بلاک چین به شاردهای کوچکتر یا بخش های موازی تقسیم می شود و هر شارد قادر به پردازش تراکنش ها به صورت مستقل است. این امر به اتریوم اجازه می دهد تا به جای پردازش تمام تراکنش ها بر روی یک زنجیره واحد، آن ها را به صورت موازی در چندین زنجیره پردازش کند و در نتیجه، ظرفیت عملیاتی شبکه را به شکل چشمگیری افزایش دهد. رویکرد فعلی برای شاردینگ در اتریوم، دَنک شاردینگ (Danksharding) نام دارد که امکان ذخیره داده های عظیم توسط Rollups را فراهم می کند و به آن ها اجازه می دهد تا کارایی خود را بهبود بخشند. هدف نهایی، دستیابی به توانایی پردازش تا 100,000 تراکنش در ثانیه یا بیشتر است.

پرج (Purge): کاهش فضای ذخیره سازی مورد نیاز برای نودها

فاز پرج با هدف کاهش فضای ذخیره سازی مورد نیاز برای نودهای اتریوم و بهینه سازی کارایی شبکه طراحی شده است. در حال حاضر، هر نود اتریوم باید تمام تاریخچه تراکنش ها را ذخیره کند که با گذشت زمان، این حجم داده بسیار بزرگ می شود. پرج شامل مکانیسم هایی است که به نودها اجازه می دهد داده های تاریخی قدیمی و غیرضروری را حذف کنند، بدون اینکه امنیت و یکپارچگی شبکه به خطر بیفتد. این بهینه سازی باعث می شود که نودها بتوانند با سخت افزار کمتری اجرا شوند و در نتیجه، تمرکززدایی شبکه افزایش یابد، زیرا افراد بیشتری قادر به اجرای نود خواهند بود.

ورج (Verge): بهینه سازی گواهی های مرکل (Verkle Trees) برای افزایش کارایی

فاز ورج بر بهینه سازی نحوه ذخیره سازی و تأیید اطلاعات در بلاک چین تمرکز دارد. در این مرحله، اتریوم قصد دارد از ساختار داده ای جدیدی به نام Verkle Trees استفاده کند که جایگزین درختان مرکل (Merkle Trees) فعلی می شود. Verkle Trees به نودها این امکان را می دهند که بلاک ها را با حجم داده بسیار کمتری تأیید کنند. این بهینه سازی، حجم داده ای که یک نود برای همگام سازی و اعتبارسنجی نیاز دارد را به شدت کاهش می دهد و به افزایش کارایی و کاهش بار محاسباتی نودها کمک می کند. این تغییر، نودهای سبک تری را ممکن می سازد و به تمرکززدایی بیشتر شبکه کمک می کند.

اسپلرج (Splurge): مجموعه ای از بهبودهای کوچک تر و متفرقه

فاز اسپلرج یک مرحله جامع است که مجموعه ای از بهبودهای کوچک تر، اصلاحات، و بهینه سازی های متفرقه را در بر می گیرد. این مرحله اطمینان حاصل می کند که تمامی جنبه های مختلف شبکه اتریوم، از جمله مکانیسم های اجماع، اجرای قراردادهای هوشمند، و پروتکل های ارتباطی، به طور روان و بهینه کار کنند. اسپلرج به عنوان یک سوپاپ اطمینان عمل می کند تا هرگونه مشکل پیش بینی نشده یا نقص جزئی که در فازهای قبلی ممکن است پدیدار شود، برطرف گردد و شبکه برای آینده ای پایدار و قوی آماده شود.

فلوگ (Flog): تمرکز بر تداوم پایداری و بهبودهای بلندمدت

فلوگ به عنوان فاز نهایی در نقشه راه اولیه اتریوم، بر پایداری بلندمدت و بهبودهای مستمر تمرکز دارد. این مرحله شامل تحقیقات و توسعه های آتی است که به حفظ موقعیت اتریوم به عنوان یک بلاک چین پیشرو و انعطاف پذیر کمک می کند. هدف فلوگ، اطمینان از این است که اتریوم می تواند با تغییرات فناوری و نیازهای رو به رشد کاربران همگام باشد، نوآوری را تشویق کند و زیرساختی قوی برای نسل های آینده برنامه های غیرمتمرکز فراهم آورد. این فاز نشان دهنده تعهد اتریوم به تکامل بی پایان است.

مزایای اصلی ارتقاء به اثبات سهام (اتریوم جدید)

انتقال اتریوم به الگوریتم اثبات سهام (PoS) و ارتقاء های مرتبط با آن، مزایای چشمگیری را برای شبکه به ارمغان آورده است. این مزایا نه تنها به بهبود عملکرد فنی اتریوم کمک کرده اند، بلکه تأثیرات مثبتی بر پایداری زیست محیطی، امنیت و اقتصاد شبکه نیز داشته اند.

کاهش چشمگیر مصرف انرژی

یکی از مهم ترین و فوری ترین مزایای مرج، کاهش شدید مصرف انرژی شبکه بود. در الگوریتم اثبات کار (PoW) که توسط بیت کوین و اتریوم قدیمی استفاده می شد، ماینرها برای تأیید تراکنش ها و افزودن بلاک های جدید، به مصرف برق بسیار زیادی نیاز داشتند. این فرآیند، با نگرانی های زیست محیطی زیادی همراه بود. اما با انتقال به اثبات سهام، مصرف انرژی اتریوم بیش از 99.95% کاهش یافت. این تغییر، اتریوم را به یکی از پایدارترین بلاک چین های بزرگ از نظر زیست محیطی تبدیل کرد و به نگرانی های مربوط به پایداری پاسخ داد.

افزایش مقیاس پذیری و سرعت تراکنش ها

با پیاده سازی اثبات سهام و توسعه فناوری شاردینگ، اتریوم در حال آماده سازی برای افزایش چشمگیر مقیاس پذیری است. پیش از این، اتریوم تنها قادر به پردازش حدود 15 تا 30 تراکنش در ثانیه بود که در زمان اوج شلوغی شبکه منجر به افزایش کارمزد و کندی می شد. با فازهایی مانند سرج و دَنک شاردینگ، اتریوم قصد دارد ظرفیت پردازش خود را تا 100,000 تراکنش در ثانیه یا حتی بیشتر افزایش دهد. این افزایش ظرفیت، برای پشتیبانی از اکوسیستم روبه رشد DeFi، NFT و وب 3.0 ضروری است و تجربه ای روان تر و سریع تر را برای کاربران به ارمغان می آورد.

بهبود امنیت شبکه و مکانیسم اسلشینگ

سیستم اثبات سهام اتریوم، امنیت شبکه را از طریق مکانیسم های جدیدی تقویت می کند. در این مدل، اعتبارسنج ها برای مشارکت در تأیید تراکنش ها، باید مقادیر قابل توجهی از اتر را سپرده گذاری (استیک) کنند. اگر یک اعتبارسنج رفتار مخرب یا غیرصادقانه ای داشته باشد، بخشی از اتر استیک شده او تحت مکانیسم اسلشینگ (Slashing) از بین می رود. این جریمه مالی، انگیزه ای قوی برای رفتار صادقانه اعتبارسنج ها ایجاد می کند و مقاومت شبکه در برابر حملات (مانند حمله 51 درصدی) را به شدت افزایش می دهد. با تعداد زیاد اعتبارسنج ها (بیش از 800,000 در حال حاضر)، حمله به شبکه بسیار پرهزینه و تقریباً غیرممکن می شود.

کاهش کارمزد تراکنش ها

هرچند مرج به تنهایی کارمزد تراکنش ها را به طور مستقیم کاهش نداد، اما پایه گذار این تغییر مهم در آینده است. با افزایش مقیاس پذیری از طریق شاردینگ و Rollups، فضای بلاک بیشتری برای تراکنش ها فراهم می شود. با افزایش ظرفیت شبکه و کاهش ازدحام، رقابت برای فضای بلاک کاهش می یابد و این امر به کاهش هزینه گس (Gas Fee) برای کاربران منجر خواهد شد. این کاهش کارمزدها، اتریوم را برای طیف وسیع تری از برنامه ها و کاربران قابل دسترس تر می کند و پذیرش گسترده آن را تسریع می بخشد.

معایب و چالش های ارتقاء اتریوم

با وجود مزایای فراوان ارتقاء اتریوم به اثبات سهام، این مسیر نیز چالش ها و معایب خاص خود را داشته است. این معایب بیشتر مربوط به پیچیدگی های فنی، مسائل مربوط به تمرکززدایی و ریسک های احتمالی برای استیک کنندگان هستند.

کمتر مورد آزمایش قرار گرفتن اثبات سهام

در مقایسه با الگوریتم اثبات کار (PoW) که دهه هاست در سیستم های مختلف (مانند بیت کوین) مورد آزمایش قرار گرفته و کارایی خود را اثبات کرده است، اثبات سهام (PoS) در مقیاس اتریوم هنوز نسبتاً جدید محسوب می شود. اگرچه پروژه های بلاک چینی متعددی از PoS استفاده می کنند، اما پیاده سازی آن در اتریوم، با توجه به بزرگی و پیچیدگی این شبکه، منحصر به فرد است. این موضوع به این معنی است که آسیب پذیری ها یا مسائل پیش بینی نشده ای ممکن است در آینده بروز کنند که نیازمند راهکارهای جدید باشند. جامعه توسعه دهندگان اتریوم به طور مداوم در حال پایش و بهبود سیستم هستند، اما ریسک های ناشناخته همواره وجود دارند.

انتقاد پولدارها پولدارتر می شوند

یکی از انتقادات رایج به مدل اثبات سهام این است که می تواند منجر به تمرکز قدرت در دست افرادی شود که مقدار بیشتری از توکن بومی شبکه را استیک کرده اند. از آنجایی که پاداش استیکینگ متناسب با میزان اتر استیک شده است، افرادی که سرمایه بیشتری دارند، پاداش بیشتری نیز دریافت می کنند و به این ترتیب، ثروت و قدرت آن ها در شبکه افزایش می یابد. این موضوع می تواند به مرور زمان منجر به کاهش تمرکززدایی شود، هرچند بنیاد اتریوم با سازوکارهای مختلفی نظیر تشویق استخرهای استیکینگ کوچک تر و افزایش حداقل تعداد اعتبارسنج ها، تلاش در جهت کاهش این تمرکز دارد.

خطرات احتمالی برای استیک کنندگان

استیکینگ اتر، با وجود پاداش های جذاب، خالی از ریسک نیست. اعتبارسنج ها مسئولیت حفظ امنیت و صحت شبکه را بر عهده دارند و در صورت قصور یا رفتار مخرب، ممکن است با جریمه های مالی (اسلشینگ) مواجه شوند. این جریمه ها می تواند شامل از دست دادن بخشی از اتر استیک شده یا حتی حذف کامل از شبکه باشد. همچنین، ریسک های مربوط به نوسانات قیمت اتر نیز وجود دارد؛ اگرچه سرمایه گذاری برای مدت طولانی صورت می گیرد، کاهش ناگهانی قیمت می تواند ارزش دارایی استیک شده را تحت تأثیر قرار دهد. نیاز به دانش فنی برای راه اندازی و نگهداری نود، و همچنین نیاز به حداقل 32 اتر برای تبدیل شدن به اعتبارسنج مستقل، موانعی برای مشارکت همه کاربران محسوب می شود.

تفاوت های کلیدی اتریوم (PoW) و اتریوم فعلی (PoS) در یک نگاه

انتقال اتریوم از اثبات کار (PoW) به اثبات سهام (PoS) یک تغییر بنیادین بود که بسیاری از جنبه های عملیاتی شبکه را دگرگون ساخت. این جدول به مقایسه مهم ترین تفاوت های این دو مکانیزم اجماع می پردازد.

ویژگی	اتریوم (PoW – قبل از مرج)	اتریوم فعلی (PoS – بعد از مرج)
مکانیزم اجماع	اثبات کار (Proof of Work)	اثبات سهام (Proof of Stake)
تأییدکنندگان تراکنش ها	ماینرها (Miners)	اعتبارسنج ها (Validators) / استیکرها (Stakers)
مصرف انرژی	بسیار زیاد (پر انرژی)	بسیار کم (کمتر از یک ساختمان کوچک)
پاداش	پاداش های استخراج (Block Rewards)	پاداش های استیکینگ (Staking Rewards)
مقیاس پذیری	محدود (حدود 15-30 تراکنش در ثانیه)	بالا (هدف 100,000+ تراکنش در ثانیه با شاردینگ)
امنیت	حملات 51% (با هزینه زیاد)	مکانیسم اسلشینگ (Slashing) برای تنبیه رفتار مخرب
نیاز سخت افزاری	سخت افزارهای گران قیمت ماینینگ (ASICs/GPUs)	نیاز به سخت افزار کمتری برای اجرای نود

آیا توکن ETH 2.0 وجود دارد؟ شفاف سازی یک تصور غلط رایج

یکی از بزرگترین تصورات غلطی که پیرامون ارتقاء اتریوم وجود داشت، این باور بود که با راه اندازی اتریوم 2، توکن جدیدی به نام ETH2 نیز به بازار عرضه خواهد شد. این تصور، باعث سردرگمی بسیاری از کاربران و سرمایه گذاران شده بود. اما واقعیت این است که هیچ توکن جدیدی با عنوان ETH2 منتشر نشده و توکن های اتر (ETH) شما پس از ادغام شبکه اتریوم، همان توکن های قبلی باقی مانده اند و نیازی به تبدیل یا تعویض آن ها نیست.

بنیاد اتریوم صراحتاً اعلام کرده است که اصطلاح ETH2 منسوخ شده است و تنها یک توکن ETH وجود دارد. این ارتقاء، بیشتر شبیه به یک به روزرسانی نرم افزاری بزرگ برای کل سیستم عامل اتریوم است، نه انتشار یک ارز دیجیتال کاملاً جدید. دارایی های شما به طور خودکار به شبکه اثبات سهام منتقل شده اند و هیچ اقدامی از سوی شما برای این انتقال نیاز نبوده است. اگرچه پیش بینی هایی در مورد عرضه توکن جدید مطرح شده بود، اما این اتفاق هرگز رخ نداد و جامعه اتریوم بر حفظ یکپارچگی و تداوم توکن اصلی تمرکز کرد.

بنابراین، اگر قصد سرمایه گذاری در اتریوم را دارید، همچنان همان توکن ETH را خریداری و نگهداری می کنید. مکانیسم استیکینگ نیز به گونه ای طراحی شده است که کاربران می توانند اترهای موجود خود را سپرده گذاری کرده و پاداش دریافت کنند، بدون اینکه توکن جدیدی به میان آید. این شفاف سازی کمک می کند تا کاربران با خیال راحت تری در اکوسیستم اتریوم فعالیت کنند و از اطلاعات نادرست دور بمانند.

چشم انداز آینده اتریوم و نقش آن در وب 3.0

مسیر طی شده توسط اتریوم، از راه اندازی بیکن چین در سال 2020 تا ادغام تاریخی (مرج) در سال 2022 و فعال سازی برداشت ها در سال 2023، نشان دهنده تعهد این شبکه به نوآوری و تکامل است. این تحولات بنیادین، نه تنها چالش های موجود را برطرف کرده اند، بلکه اتریوم را برای ایفای نقشی محوری در آینده اقتصاد غیرمتمرکز (DeFi) و وب 3.0 آماده ساخته اند.

اتریوم اکنون با بهره گیری از الگوریتم اثبات سهام، نه تنها به مراتب پایدارتر و سبزتر شده است، بلکه زیرساخت لازم برای دستیابی به مقیاس پذیری بی سابقه را نیز فراهم آورده است. فازهای آتی مانند سرج با پیاده سازی شاردینگ و پرج با بهینه سازی ذخیره سازی داده ها، اتریوم را قادر می سازند تا میلیون ها تراکنش را در ثانیه پردازش کند و به پلتفرمی بسیار کارآمدتر برای برنامه های نسل آینده تبدیل شود.

این دگرگونی ها، اتریوم را به عنوان یک بستر قدرتمند و آینده نگر برای توسعه و نوآوری در فضای بلاک چین تثبیت کرده اند. با افزایش ظرفیت، کاهش هزینه ها و بهبود امنیت، انتظار می رود اتریوم همچنان به جذب توسعه دهندگان و کاربران بیشتری ادامه دهد و در ساختار وب غیرمتمرکز آینده نقش بی بدیلی ایفا کند. جامعه اتریوم به طور مداوم در حال تحقیق و توسعه است تا اطمینان حاصل کند که این شبکه همیشه در لبه فناوری باقی بماند و پاسخگوی نیازهای در حال تحول دنیای دیجیتال باشد.