در سال های گذشته ابزار های اصلی کنترل مدارهای الکتریکی یکسان بوده است که در این میان می توان بع کنتاکتور ها اشاره کرد. کنتاکتورها در زمینه های متنوع دارای انواع مختلفی می باشد که هر کدام برای اهداف خاصی طراحی شده اند. در ادامه با انواع کنتاکتور در جنبه های مختلف آشنا میشویم و نحوه تشخیص آن را فرا خواهیم گرفت.
انواع کنتاکتور
کنتاکتورها در سیستم های تک فاز، توزیع برق و سه فاز مورد استفاده قرار می گیرند. همانطور که اشاره کردیم کنتاکتورها با توجه به هدف و ویژگی هایشان انواع مختلفی دارند که بر اساس جریان و ولتاژ بار، محدوده کنترل ولتاژ و کاربرد انتخاب می شوند. کنتاکتور وسیله ای الکتریکی به شمار می رود که برای عبور از جریان و ایجاد میدان مغناطیسی برای بستن کنتاکت ها از یک سیم پیچ به منظور کنترل بار بهره می گیرد
انواع کنتاکتور به لحاظ ولتاژ سیم پیچ کنترل
با توجه به ولتاژ سیم پیچ کنترل کنتاکتور ها به دو نوع کنتاکتور DC و کنتاکتور AC تقسیم می شود که در ادامه این دور را مورد بررسی قرار می دهیم:
-
کنتاکتور AC:
کنتاکتورها AC برای کنترل و سوئیچینگ بارهای جریان متناوب مورد استفاده قرار می گیرند. این کنتاکتورها به عنوان قطعات کلیدی در سیستم های الکتریکی و الکترونیکی استفاده و برای کاربرد های مختلفی همچون کنترل موتورها، اضافه و کاهش جریان، تنظیم دما، سرعت و … حایز اهمیت است. کنتاکتور های AC عبارتند از: کنتاکتورهای تک فاز، کنتاکتورهای سه فاز، کنتاکتورهای نرم افزاری، کنتاکتورهای فرمان، کنتاکتورهای ترمینال
-
کنتاکتور DC:
کنتاکتورهای DC برای کنترل و سوئیچینگ بارهای جریان مستقیم مورد استفاده قرار می گیرند. این کنتاکتورها نیز به عنوان قطعات کلیدی در سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی استفاده و در کنترل موتورها، اضافه و کاهش جریان، تنظیم دما و … کاربرد دارد. انواع کنتاکتور DC شامل: کنتاکتورهای تک قطبی، کنتاکتورهای دو قطبی، کنتاکتورهای چند قطبی، کنتاکتورهای ترمینال
انواع کنتاکتور به لحاظ ساختار عملیاتی
کنتاکتور با توجه به ساختار عملیاتی به سه نوع الکترومغناطیسی، هیدرولیک و پنوماتیک تقسیم می شود که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم:
کنتاکتور الکترومغناطیسی یک دستگاه الکتریکی است که بعنوان یک سوئیچ قابل برقراری تماس و قطع تماس بین یک یا چند مدار الکتریکی استفاده می‌شود. این کنتاکتورها از قوانین الکترومغناطیسی برای عملکرد خود استفاده می‌کنند.
-
الکترومغناطیسی:
کنتاکتورهای الکترومغناطیسی شامل یک سلنوئید الکترومغناطیسی می باشد که وظیفه تولید یک میدان مغناطیسی را دارا می باشد. زمانی که جریان بر روی سلنوئید اعمال می‌شود، میدان مغناطیسی تولید شده باعث جذب یک قطعه فلزی (به عنوان کلید) می‌شود که به عنوان سوئیچ عمل می کند و تماس بین مدارها را برقرار یا قطع می کند. کنتاکتورهای الکترومغناطیسی در برق‌های AC جریان وDC استفاده می‌شوند که برای کنترل موتورها، سوئیچینگ بارهای بزرگ، کنترل دما، فشار و … کاربرد دارند.
-
کنتاکتور هیدرولیک
برای کنترل جریان و فشار سیال هیدرولیک از کنتاکتور هیدرولیک استفاده می شود.استفاده می‌شود. این دستگاه شامل یک سیلندر هیدرولیک است که با اعمال فشار و جریان سیال هیدرولیک، وظیفه فشردن یا گسترش کنتاکتور را انجام می‌دهد و به عنوان یک سوئیچ قابل برقراری تماس و قطع تماس بین سیستم هیدرولیک و سیستم الکتریکی عمل می کند.
-
کنتاکتور پنوماتیک:
کنتاکتور برای کنترل جریان هوا و انتقال انرژی پنوماتیک به عنوان یک سوئیچ قابل برقراری تماس و قطع تماس بین سیستم پنوماتیک و سیستم الکتریکی عمل می‌کند که شامل یک سیلندر پنوماتیک است. این سیلندر با اعمال فشار هوا، وظیفه فشردن یا گسترش کنتاکتور را انجام می دهد. کنتاکتور پنوماتیک بیشتر در سیستم‌های پنوماتیکی بزرگ استفاده می‌شود که نیاز به کنترل دقیق جریان هوا دارند.
انواع کنتاکتور به لحاظ نوع عملکرد
در یک دسته بندی دیگر می‌توان کنتاکتور را با توجه به نوع عملکرد به دو دسته کنتاکتور مستقیم و کنتاکتور چرخشی زیر تقسیم کرد که توضیحات آن ها به شرح زیر است:
-
کنتاکتور مستقیم:
کنتاکتور مستقیم نوعی کنتاکتور الکتریکی می باشد که به عنوان یک دستگاه کنترل الکتریکی به صورت مستقیم با ولتاژ برق تغذیه می‌شود و عملکرد آن بر اساس تغییرات ولتاژ و جریان الکتریکی می باشد. کنتاکتور مستقیم اغلب برای کنترل و اجرای عملیات مختلف در سیستم های الکتریکی همچون روشن و خاموش کردن دستگاه ها، کنترل سرعت موتورها، کنترل سیستم های روشنایی و … مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه ها با فشار دادن یک دکمه یا اعمال ولتاژ به ورودی آن، عملکرد مورد نظر را اجرا می کنند. این تجهیز دارای قطب هایی می باشد که بر اساس نوع و توان مورد نیاز، انتخاب می‌شود و در صنایع مختلف از جمله خودروسازی، صنایع برق، صنایع ساختمانی و … کاربرد دارد.
-
کنتاکتور چرخشی:
کنتاکتور چرخشی نوعی دیگر از کنتاکتور الکتریکی به شمار می رود که با استفاده از یک موتور چرخشی به جای سلنوئید یا سلنوئید مغناطیسی عمل می کند. این کنتاکتور بیشتر برای کنترل و اجرای عملیات مختلف در سیستم های الکتریکی استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها با فشار دادن یک دکمه یا اعمال ولتاژ به ورودی آن، عملکرد مورد نظر را اجرا کرده و با توجه به قطب های مختلفی که دارند بر اساس نوع و توان مورد نیاز، انتخاب می شوند. این دستگاه‌ها در صنایع مختلف از جمله خودروسازی، صنایع برق، صنایع ساختمانی و … مورد استفاده قرار می گیرند.
کنتاکتور تایریستوری
کنتاکتور های تایریستوری به صورت کاملا خودکار بر روی منبع تغذیه LT عمل می کند. به همین صورت به وسیله تایریستور بانک های خازن مورد نیاز را اندازه گیری، نمایش و متصل یا قطع می کند. برای اندازه‌گیری، محاسبه و نمایش تمام پارامترهای شبکه الکتریکی این نوع کنتاکتور دارای رله پیشرفته دیجیتال مبتنی بر ریزپردازنده می باشد. این کنتاکتور برای تنظیم ضریب توان هدف با دقت بالا توان مورد نیاز سیکل را اندازه گیری کرده و ه طور دقیق توان مورد نیاز سیکل را برای تنظیم ضریب توان هدف، اندازه گیری کرده تا به این صورت خازن های مورد نیاز به شبکه متصل یا قطع گردند.
جمع بندی
در صورت تهیه هر کنتاکتور باید انواع این تجهیز را دانست تا انتخاب ایده آلی با توجه به رفتار عملیاتی داشت.دانستن کاربرد و سپس انتخاب کنتاکتور به شما کمک می‌کند تا عمر الکتریکی و مکانیکی کنتاکتور را افزایش دهید. ازاین رو، می توان تعمیر و نگهداری را کاهش داد و در دسترس بودن سیستم را در داخل کارخانه بالا برد.
