فوم چیست و چه کاربردهایی دارد؟
فوم (foam) یک واژه انگلیسی است که در مجموع به ماده ای که در آن پراکندگی گاز در مایعات و جامدات وجود داشته باشد، گفته می شود. وضعیتی که پراکندگی گاز در مایعات وجود دارد، در زبان فارسی با عنوان کف شناخته می شود. اما در حالتی که پراکندگی گاز در جامد جریان دارد، در زبان فارسی از همان واژه فوم استفاده می شود.
فوم های جامد گونه گسترده ای از مواد هستند که به دلیل فواید زیاد خود امروزه در دنیا مصرف بی شماری دارند، به طوری که اکنون در صنعت هوا و فضا و خودروسازی تا مهدهای کودک این گونه از مواد مشاهده می شوند. کمتر کسی است که با فوم سر و کار نداشته باشد. در ادامه درباره فوم، محصولات فومی و کاربردهای آن صحبت خواهیم کرد.
کاربرد فوم
هنگامی که خواب هستیم، تشکی که باعث آرامش و آسایش ما می گردد، از فوم ساخته شده است. البته با توجه به نوع تشک می توان فوم را از مواردی مانند فوم پلی اتیلن، فوم پلی استایرن فوم ریباند، فوم پلی یورتان و فوم مموری تهیه تهیه کرد. جالب است بدانید پوسته داخلی، زیر بدنه یخچال اغلب یک لایه فومی جهت عایق نمودن یخچال دارد. هنگامی که بر روی صندلی و کاناپه در مقابل تلویزیون نشسته ایم، لایه زیر مبل اغلب فوم پلی یورتان است.
زمانی که سوار خودرو می شویم، بخش های مختلف آن را فوم تشکیل داده است. تمامی صندلی های خودرو از فوم پلی یورتان ساخته می شوند. عایق های بین در و رو دری جهت پیشگیری از انتقال صدا و حرارت و سرما از داخل و بیرون، فوم ها هستند. در اغلب خودروها بخش هایی از صندلی عقب که جهت نگهداری ابزاری مانند جعبه آچار و زاپاس بهره گیری می شود، معمولا فوم ها هستند.
حتی هنگامی که در حال گوش دادن به موسیقی و رادیو هستید، باید بدانید ممکن است فوم ها در شنیدن با کیفیت صدای موسیقی و رادیو اثرگذار بوده اند. از این رو در دوره کنونی در اکثر استودیوهای دنیا جهت حذف فرکانس های آزاردهنده و بهتر شدن کیفیت صدا در محیط استودیو، از فوم آکوستیک (فوم شانه تخم مرغی ، فوم هرمی و غیره) استفاده می کنند.
کاربردهای فوم در صنایع مختلف
بسیار محتمل است، ساختمانی که در آن ساکن هستید نیز در ساخت آن فوم ها به کار رفته باشد. در اکثر ساختمان ها برای سقف ها، بلوک سقفی یونولیت از فوم استفاده می کنند. عایق لوله ها اغلب از فوم ها ساخته می شوند. حتی ممکن است از فوم ها در ساخت دیوارها استفاده شود تا فضا در مقابل گرما، سرما و حتی سر و صدا عایق شوند. هنگامی که بسته بندی یک کالا را باز می کنید، عمدتا داخل آن فوم ها را می بینید. این فوم ها هستند که موجب می شوند این کالا از کارخانه تا منزل یا دفتر شما سالم و بی عیب برسد. به عبارت دیگر فوم ها یک ضربه گیر بسیار پر مصرف هستند. همچنین اگر شما همین حالا در مقابل رایانه رومیزی خود نشسته اید و زیر ماوس کامپیوتر شما پد مخصوص ماوس است، آن لایه نیز از فوم تولید شده است.
انواع فوم
تا به حال انواع مختلفی ازفوم ها تولید شده است. از این فوم ها در ساختن ساختمان، عایق نمودن منازل از صوت و گرما، دسته بندی، صنایع دکور، ماکت (نمونه کوچک ساختمان) و کاردستی، صنایع خودروسازی، آکوستیک استودیوها و غیره مورد استفاده می شود . در ادامه برخی از انواع فوم را معرفی می کنیم.
• فوم پلی استایرن انبساطی (یونولیت)
یونولیت یکی از اقسام فوم است که با نام پلاستوفوم و گاهی آکاسیف نیز معرفی می شود. پلی استایرن انبساطی از فرآورده های پلیمری است که با روند پخت اولیه (اصولا بادگرم) و پخت اصلی (پخت با بخار آب) به ورق فوم تبدیل می شود. یونولیت حاوی ساختار سلول بسته است و در ساخت ساختمان (به عنوان بلوک سقفی، در منفذ انفصال ساختمان، در عایق قسمت زیرین گرمایش از کف و غیره)، ساخت و تولید دکور و ماکت، تولید یخچال های صنعتی صنایع بسته بندی و حتی در ساخت خودرو مورد استفاده قرار می گیرد.
• فوم پلی اتیلن ( پلی فوم)
فوم پلی اتیلن یکی از اقسام فوم است که در صنایعی مانند: مبلمان، بسته بندی، عایق سازی گرمایشی و عایق سازی آکوستیکی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. این فوم عمدتا تا ۳ سانتی متر به شکل فوم رولی عرضه می شود و از ۴ سانتی متر به بالا به شکل ورق فوم در بازار وجود دارد. همواره اقسام ورق فوم در ساخت تشک مورد استفاده قرار می گیرد.
انواع ۵ میلی متر تا ۲ سانتی متر فوم پلی اتیلن جهت بسته بندی کالاها کاربرد دارد. همچنین جهت عایق سازی گرمای کف از اقسام۱ تا ۲ سانتی متر این فوم بهره گیری می شود و جهت زیر سازی صوتی از ضخامت های ۲ تا ۴ سانتی متر بهره می برند. همچنین از این گونه فوم در ساخت عایق های لوله ای نیز استفاده می کنند. به کار گیری پلی فوم لوله ای در ازدیاد بهره وری انرژی سیستم های لوله کشی ساختمان نقش شایانی دارد.
• فوم پلی یورتان ( اسفنج یا ابر)
فوم پلی یورتان که با نام های اسفنج و ابر نیز در ایران معروف هستند، یکی از کاربردی ترین انواع فوم هستند. از اقسام این نوع فوم می توان به فوم شانه تخم مرغی، بیس ترپ فوم و فوم هرمی اشاره کرد.
• فوم ای وی ای ( EVA FOAM)
اتیلن وینیل استات که با نام مخفف ای وی ای معرفی می شود، یکی از اقسام فوم است که فواید منحصر به فردی دارد. از این فوم در صنعت کفش، صنعت اتومبیل (مانند ضربه گیر های روی درب خودروهای صفر)، باشگاه های ورزشی و مهد های کودک (به عنوان ضربه گیر از نوع تاتامی این فوم)، زیر پارکت (برای فوم سایلنت)، استودیو موسیقی و مکان های تمرین موسیقی (به عنوان صداگیر از نوع تاتامی این فوم) می توان بهره برد.
• فوم الاستومری
فوم الاستومری از فوم های جدید و نوینی است که وارد بازار شده است. مکانیسم منحصر به فرد و کاربرد این نوع فوم باعث شده است که این فوم در صنایعی مانند عایق ساختمان (صوتی و حرارتی) ساخت اتومبیل، عایق صوتی مورد استفاده قرار گیرد و به عنوان رقیبی برای دیگر اقسام قدیمی تر فوم خودنمایی کند.
• فوم پلی استایرن (یونولیت)
یکی دیگر از تولیدات صنعت پتروشیمی فوم استایرن است که نمای آن به گونه ای است که گویا از بلورهای ریزی ساخته شده که در کنار فشار و بخار خود را جمع می کند. به دلیل این که این نوع از فوم ساختار بسیار مناسبی داشته، استقامت بسیار مطلوبی نیز در برابر آب دارد. به طور معمول فومی که به منظور عایق نمودن سقف شیروانی، سوله یا مبلمان از آن بهره وری می شود، فوم یونولیت است.
این نوع از فوم ها بسیار ارزان بوده و وزن کمی دارند. از همین رو برای استفاده در صنایع مرتبط بسیار کارآمد هستند. عیب این فوم این است که تحمل نور آفتاب را نداشته و در برابر آن مقاومت مناسبی ندارد. به طور کلی قطر فوم ها بین 1 میلی متر تا 30 میلی متر است. عرض این نوع از فوم ها به 100 سانتی متر نیز می رسد. طول رول های آن هم چیزی بین 50 تا 100 متر است.
منبع:
