کراتوکنژنکتیویت بهاره (Vernal keratoconjunctivitis)  چیست؟

آشنایی با بیماری چشمی کراتوکنژنکتیویت بهاره

به نقل از چشم پزشک متخصص؛ کراتوکنژنکتیویت بهاره (به انگلیسی: Vernal keratoconjunctivitis) یا کراتوکنژنکتیویت حساسیتی این بیماری یک حساسیت مزمن، غیرواگیر و دوطرفه ملتحمه، پلک فوقانی و قرنیه است. در فصل بهار، مناطق گرمسیر و روستاها و در پسران شایعتر است. شروع این بیماری به طور معمول بین ۳ تا ۲۰ سالگی می باشد و در سنین بالا اغلب بهتر می شود .

علائم شایع آن خارش شدید چشم، ترشحات غلیظ و چسبنده که گاه در روی مژه فوقانی دلمه می بندد، حساسیت به نور و التهاب مخاط چشم است. اغلب بیماران سابقه حساسیت یا اگزمای دوران کودکی را دارند.چشم پزشک در معاینه ممکن است برجستگی های سفید رنگ و سفتی را پشت پلک فوقانی یا اطراف قرنیه مشاهده کند که این یافته کراتوکونژنکتیویت بهاره را از سایر بیماری ها متمایز می کند. گاهی درگیری در قرنیه به صورت نقطه نقطه و سطحی و در موارد شدید زخمی با حدود کاملاً” مشخص و استریل مشاهده می شود که می تواند دید بیمار را به طور موقت یا دائمی کاهش دهد. برای تشخیص افتراقی این بیمار از کراتوکونژنکتیویت آتوپیک باید به سن شروع بیماری، محل زخم ها، درماتیت وعدم وجود تغییرات فصلی توجه شود.

واکنش های آلرژیک در نتیجه پاسخ شدید سیستم ایمنی بدن به مواد آلرژن به وجود می آیند. مهمترین سلول شرکت کننده در بیماری کراتوکونژنکتیویت بهاره ائوزینوفیلها هستند. هدف از کنترل این بیماری، کاهش علائم و جلوگیری از ایجاد عوارض تهدیدکننده بینائی است. موثرترین درمان حذف یا دوری از مواد آلرژن است که در اغلب اوقات غیرممکن می باشد. عمل ابدومینوپلاستی آلرژی چشمی ایجاد نمی کند و این باور غلط می باشد.

کنژکتیویت آلرژیک یا آلرژی چشم

عارضه آلرژی چشمی ممکن است در فصل بهار به علت گرده افشانی برخی از گیاهان و گل ها رخ می دهد. اما ممکن است که در هر فصلی افراد به این عارضه دچار شوند ،اگرچه آلرژن ایجاد کننده ممکن است از فردی به دیگری متفاوت باشد، اما علائم معمولا یکسان می باشد که شامل:  خارش چشم، قرمزی، اشک ریزش، ترشحات چشمی و… می باشد. زمانی که چشم ها باز باشد در معرض انواع گوناگونی از عوامل قرار می گیرد که ملتحمه سد دفاعی و محافظتی چشم از این عوامل می باشد. اغلب مبتلایان در سن زیر 30 سال گرفتار می شوند ودر مبتلایان به سایر انواع آلرژی نظیر: افرادی که درماتیت آتوپیک یا رینیت آلرژیک (حساسیت بینی) شیوع بیشتری دارد.

آلرژی بینی یا حساسیت بینی ، 30 درصد از بزرگسالان و 40 درصد ازکودکان را تحت تاثیر قرار می دهد. علاوه بر علائمی مانند: عطسه، احتقان و آبریزش بینی، اکثر این افراد مبتلا به آلرژی  چشم هستند و خارش در چشم ها و آبریزش های چشمی (اشک)، قرمزی و پلک های متورم را تجربه می کنند. اگر فکر می کنید حساسیت های چشم را دارید، در اینجا چند چیز است که باید بدانید – از جمله راهنمایی های مفید در مورد چگونگی تسکین چشم از قرمزی، خارش، ترشحات اشکی را برایتان ذکر خواهیم نمود.

علل آلرژی چشم چیست؟

آلرژن های موجود در هوا نظیر: گرده گیاهان، گرد و غبار و  آلرژن های حیوانی مانند: کرک و پر پرندگان که در کتب پزشکی به آن ها آلرژن های خارج خانه گفته می شود، شایع ترین علل ایجاد کننده آلرژی چشم هستند.

علائم آلرژی چشمی چه می باشد؟

• خارش
• ریزش اشک
• سوزش
• قرمزی چشم و یا پرخونی
• تورم پلک
• حساسیت به نور و یا روشنایی

شایان ذکر است که بگوییم آلرژی چشمی درهردو چشم اغلب رخ می دهد اما گاهی این عارضه درشروع ممکن است در یک چشم رخ دهد.

انواع بیماری های آلرژی چشمی

• ورم ملتحمه آلرژیک (Allergic Conjunctivitis)
• حساسیت های پلک
• ورم ملتحمه همراه با درماتیت آتوپیک (Atopic Dermatitis)
• کراتوکنژنکتیویت بهاره (Vernal Keratoconjunctivitis)
• حساسیت ناشی از لنز تماسی (giant papillary conjunctivitis)

چه بیماری هایی با آلرژی چشمی اشتباه می شوند؟

بسیاری از بیماری های چشمی می توانند با انواع آلرژی اشتباه  گرفته شوند، که رایج ترین این بیماری عبارتند از:

• انسداد مجرای اشکی
• خشکی چشم
• ورم ملتحمه عفونی

عوامل آلرژی چشم

• آلرژن های زیستی در فضای باز، مانند گرده گل چمن، درختان و علف های هرز
• آلرژن های داخل ساختمان، مانند حشرات حیوان خانگی، گرد و غبار و مایت
• عوامل مضر مانند دود سیگار، عطر و اگزوز دیزل
• استفاده از برخی لوازم آرایشی غیر مرغوب و غیر بهداشتی مانندک خط چشم و مداد چشم

مدیریت آلرژی چشم و درمان

یکی از مواردی که در درمان آلرژی چشم بسیار کمک می کند تغییراتی در رفتار و شیوه زندگی می باشد که می تواند این عارضه را کنترل و مهار کند. برخی از اقدامات عبارتند از:

استفاده از تهویه مطبوع در خانه و ماشین

زمانی که در معرض نورخورشید قرار می گیرید بهتر است که از عینک آفتابی استفاده نمایید.

رطوبت گیر برای کنترل مایت استفاده شود.(در کسانی که حساسیت به مایت دارند توصیه می شود تا رطوبت منزل زیر 40٪ حفظ شود)

زمانی که در معرض گردو غبار قرار گرفتید بهتر است که یک دستمال مرطوب را در ناحیه صورت و به خصوص چشم ها قرار دهید.

دست های خود را بعد از گرفتن هر حیوانی خوب بشویید.

در افرادی که از خشکی چشم شکایت دارند ، استفاده از اشک مصنوعی توصیه می گردد.

بهترین درمان برای آلرژی چشمی مراجعه به یک کلینیک اترس می باشد که  ضمن پیدا کردن آلرژن دخیل در ایجاد بیماری و حذف  و پرهیز هدفمند ، داروهای اختصاصی نیز تچویز گردد. مصرف خودسرانه برخی از این داروها  باعث بروز عوارض حاد جبران ناپذیری می شود. درصدی از این بیماران در صورت صلاحدید فوق تخصص آلرژی، در یک مرکز مجهز می توانند تحت ایمیونوتراپی (واکسن آلرژی) قرار بگیرند.

چرا چشم درگیر واکنش های آلرژیک می شود؟

چشم دریچه ای به جهان خارج است. وقتی چشم ها باز هستند ملتحمه در تماس مستقیم با مواد حساسیت زای موجود در هواست. ملتحمه که بافت پوششی مخاطی قسمت جلوی کره چشم و سطح داخلی پلک هاست یک سد دفاعی در برابر محیط خارج است. در ملتحمه تعداد زیادی رگ، سلول های ایمنی و مواد دفاعی وجود دارد که باعث حفاظت لایه های داخلی تر کره چشم در برابر عفونت ها و عوامل بیگانه می شود. به علاوه اشک چشم نیز دارای سلول ها و عوامل ایمنی می باشد که به دفاع در برابر عوامل خارجی کمک می کند بنابراین بسیاری از واکنش های دفاعی در جلوی کره چشم در سطح ملتحمه اتفاق می افتد. ه

رگاه کنترل طبیعی این واکنش های دفاعی به هم بخورد و یا واکنش های دفاعی به جای عوامل بیگانه در برابر عوامل خودی اتفاق بیافتد واکنش های حساسیتی ایجاد می شود. مهمترین عوامل ایجاد واکنش های حساسیتی ماده ای به نام “هیستامین” است که از گروهی از سلول های ایمنی به نام “ماست سل ها” می شود. هیستامین باعث ایجاد خارش می شود. به علاوه هیستامین موجب گشاد شدن رگ های موجود در ملتحمه می شود و همین امر باعث می شود که چشم قرمز به نظر برسد. البته به جز هیستامین مواد دیگری نیز می توانند در واکنش های آلرژیک دخیل باشند اما هیستامین مهمترین واسطه ایجاد علائم حساسیت است.

چه افرادی بیشتر درگیر حساسیت چشمی می شوند؟

اصولاً واکنش های حساسیتی در افراد جوان (سن زیر 30 سال) شایع تر است. به علاوه احتمال بروز آلرژی در کسانی که سابقه حساسیت قبلی داشته اند و یا در خانواده آن ها بیماری های آلرژیک وجود دارد بیشتر است. به خصوص افرادی که آلرژی هایی از نوع تب یونجه (آبریزش از بینی حساسیتی) یا آلرژی پوستی (درماتیت آتوپیک) دارند بسیار مستعد ابتلا به حساسیت های چشمی هستند.

آلرژی چشمی چه علامت هایی ایجاد می کند؟

همانطور که گفته شد واسطه اصلی ایجاد علائم آلرژی هیستامین است. ترشح هیستامین در ملتحمه باعث بروز خارش، سوزش و اشک ریزش می شود. همچنین هیستامین با گشاد کردن رگ ها باعث می شود که چشم قرمز و پرخون به نظر برسد. به علاوه این ماده موجب می شود که مقداری مایع از رگ ها به داخل بافت ملتحمه و پلک نشست کند در این حالت تورم پلک ایجاد می شود. ممکن است پلک ها آن قدر متورم شوند که فرد حتی نتواند چشم هایش را باز کند.

تجمع مایع در ملتحمه باعث می شود که ملتحمه ظاهر آبی پیدا کند، به علاوه گاهی اوقات تجمع مایع در ملتحمه آن قدر زیاد است که ملتحمه از سطح چشم فاصله می گیرد و از داخل شکاف پلکی بیرون می زند و شبیه یک کهیر یا تاول بزرگی می شود. گاهی اوقات به خصوص وقتی قرنیه نیز درگیر حساسیت شده باشد حساسیت به نور ایجاد می شود.

آلرژی چشمی معمولاً هر دو چشم را درگیر می کند، اما گاهی علائم حساسیت فقط در یک چشم بروز می کند، به خصوص وقتی که یک ذره حساسیت زا وارد چشم شود و فرد چشم مبتلا را بخاراند ممکن است شدت علائم در این چشم خیلی بیشتر از چشم مقابل باشد.