چه کسانی اهرام مصر را ساختند؟

 به بررسی کامل اهرام مصر و رازهای آن

آیا می‌توانید یک آجر ساختمانی با وزن ۱۰ تن را تجسم کنید؟ بسیار بعید است که بتوانید! خب این آجرها به وفور در ساخت اهرام مصر به کار رفته‌اند. پس بیخود نیست که از این اهرام، به عنوان یکی از عجایب جهان یاد می‌شود. بیشتر مردم فقط می‌دانند که اهرام ثلاثه (سه گانه) مصر برای دفن پادشاهان یا همان فرعون‌های مصر باستان بنا نهاده شده‌اند. اما در این سازه‌های حیرت‌انگیز، رازهایی به قدمت نسل بشر نهفه‌اند! در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به بررسی کامل اهرام مصر بپردازیم. توصیه می‌کنیم با ما در این سفر ماجراجویانه و لذت‌بخش، همراه باشید.

نگاهی به تاریخچه ساخت اهرام در مصر

قدمت و تاریخ اهرام مصر یا اهرام جیزا (Giza)، به بیش از ۲۴۶۵ سال قبل از میلاد مسیح (در حدود ۴۵۰۰ سال قبل) باز می‌گردد! این سازه‌ها، روی یک فلات صخره‌ای در ساحل غربی رود نیل، در نزدیکی الجیزه (گیزه) بنا شدند. در طول سلسله‌های سوم و چهارم پادشاهی قدیم، مصر از رفاه و ثبات اقتصادی فوق‌العاده‌ای برخوردار بود. در این زمان، پادشاهان این سرزمین، جایگاه بسیار محکم و قابل توجه داشتند. (چیزی بین انسان و خدا!)

در آن زمان، اعتقاد بر این بود که فرعون‌ها توسط خدایان انتخاب شده‌اند تا به عنوان جانشین‌ آن‌ها روی زمین، حکمرانی نمایند. به همین دلیل، حفظ شان و جایگاه پادشاه، حتی پس از مرگش هم از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار بود. در مصر باستان، اعتقاد بر این بود که هر پادشاه (فرعون) بعد از مرگش به عنوان اوزیریس یا خدای مردگان، حکومت می‌کند. در حالی که فرعون زنده که جانشین او می‌شد، به عنوان هوروس (خدای شاهین) که محافظ خدای خورشید بود، خدمت می‌کرد.

آیا می‌دانستید؟ اضلاع صاف و زاویه‌دار هر هرم، نمادی از پرتوهای خورشید بود و برای کمک به روح پادشاه، برای صعود به آسمان و پیوستن به خدایان به ویژه خدای خورشید، طراحی شده بود. مصریان باستان معتقد بودند که بعد از مرگ پادشاه، بخشی از روح او در بدن باقی می‌ماند. بنابراین برای مراقبت از روح، جسد او را مومیایی کرده و در هرم مخصوص به خودش، دفن می‌کردند. این‌گونه بود که اهرام مصر بنا شدند و امروز بعد از ۴ هزار سال، هنوز هم صلابت خود را از دست نداده‌اند!

اولین هرم ها چگونه ساخته شدند؟

از ۲۹۵۰ سال قبل از میلاد مسیح، مقبره‌های سلطنتی برای پادشاهان مرده مصر، در داخل صخره‌ها کنده می‌شدند. این سازه‌ها که پیش زمینه‌ای برای ساخت اهرام مصر شدند، با یک سقف مسطح به نام “مستاباس” پوشانده می‌شدند. قدیمی‌ترین هرم مصر، در سال ۲۶۳۰ قبل از میلاد مسیح، در سافارا و برای پادشاه چهارم سلسله جوسر، ساخته شد. در طول سلطنت ۲۰ ساله جوسر، این هرم گسترش پیدا کرده و ارتفاع آن به ۲۴ متر (بلندترین سازه زمان خود) رسید.

با این‌حال، قدیمی‌ترین مقبره‌ای که به عنوان یک هرم واقعی (صاف و بدون پلکان) ساخته شد، هرم سرخ در دهشور بود. یکی از سه بنای تدفینی که برای اسنفرو، پادشاه اول سلسله چهارم بنا شد. اگرچه در طول تاریخ بیش از ۱۰۰ هرم در مصر ساخته شدند، اما ما امروزه تنها ۳ هرم که در جیزا واقع شده‌اند را به عنوان اهرام مصر یا همان اهرام ثلاثه می‌شناسیم.

اهرام سه گانه مصر (اهرام ثلاثه)

آ‌ن‌چه که امروز بیش از همه اهرام مصر در سطح جهانی مشهور شده است، هرم سه‌گانه یا همان هرم جیزا است که در جیزا واقع شده و اعتبار و اهمیت فوق‌العاده‌ای هم دارد. این ۳ هرم در فلاتی در کرانه غربی رود نیل واقع شده‌اند (در حومه قاهره امروزی). جالب است بدانید که این هرم‌ها، تنها سازه‌ باقیمانده از عجایب هفت‌گانه قدیم است!

بزرگترین هرم، هرم بزرگ است که برای فرعون خوفو (جانشین اسنفرو) ساخته شد. اگرچه خوفو بیش از ۲۳ سال بر مصر سلطنت کرد، اما اطلاعات زیادی (به جز این هرم تاریخی) از او در دسترس نیست. اضلاع پایه هرم بزرگ به طور متوسط ۲۳۰ متر و ارتفاع آن، ۱۴۷ متر بوده که آن را به بزرگترین هرم جهان تبدیل می‌کند. در کنار هرم اصلی، سه هرم کوچک دیده می‌شوند که برای ملکه‌های خوفو، بنا شده‌اند.

مانند سایر اهرام، خوفو با ردیف‌هایی از مستابا احاطه شده است، جایی که بستگان یا مقامات پادشاه، برای همراهی و حمایت از او در زندگی پس از مرگ، دفن می‌شدند. هرم بزرگ یا همان هرم خوفو، شمالی‌ترین و بزرگ‌ترین هرم از اهرام ثلاثه مصر است. هرم میانی، برای خفره (چهارمین پادشاه از چهارمین سلسله) ساخته شد. ابعاد این هرم، ۲۱۶ متر هستند و ۱۴۳ متر هم ارتفاع دارد.

آیا می‌دانستید؟ یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد هرم خفره، مجسمه ابوالهول بزرگ بود. مجسمه نگهبانی در سنگ آهک با سر یک مرد و بدن یک شیر! ابوالهول بزرگ‌ترین مجسمه در دنیای باستان بود که ۲۴۰ فوت طول و ۶۶ فوت ارتفاع داشت.

جنوبی‌ترین هرم از اهرام سه‌گانه مصر، برای پادشاه منکائوره ساخته شد. ابعاد این هرم، ۱۰۹ متر برای هر ضلع بود و ۶۶ متر نیز ارتفاع داشت.

جالب است بدانید که هر ۳ هرم در قرون وسطی، از داخل و خارج مورد غارت مهاجمان خارجی قرار گرفتند. بنابراین، اثاثیه قبر که در ابتدا در اتاق‌های تدفین گذاشته شده بودن، گم شده‌اند. همچنین اهرام دیگر به ارتفاع اولیه خود نمی‌رسند، زیرا تقریبا به طور کامل از پوشش بیرونی خود (از سنگ آهک سفید صاف) جدا شد. به عنوان مثال، هرم بزرگ اکنون تنها ۱۳۸ متر ارتفاع دارد!

انتخاب محل ساخت این هرم‌ها، اتفاقی نبود

اگرچه برخی از اهرام، در مناطقی مانند سقاره واقع شده‌اند، اما تقریبا اکثر آن‌ها، در محدوده قاهره امروزی (جیزا) قرار دارند. انتخاب این مکان، به هیچ عنوان تصادفی نبوده است!

همان‌طور که می‌دانیم، اهرام به عنوان مقبره‌هایی برای فرعون‌ها و پادشاهان باستانی ساخته می‌شدند. جیزا که در کرانه غربی رود نیل قرار دارد، در اساطیر مصر به عنوان محلی شناخته می‌شود که خورشید در آن‌جا غروب می‌کند که سرزمین مردگان نیز محسوب می‌شود. بنابراین مصریان با انتخاب این مکان برای ساخت اهرام، قصد داشتند که پادشاهان مرده در قلمروی واقعی خود، یعنی همان دنیای مردگان قرار داشته باشند!

هرم بزرگ: عظیم‌ترین ساختمان تاریخ!

بدون اغراق، می‌توان گفت که هرم بزرگ (هرم خوفو) عظیم‌ترین سازه‌ای است که تاکنون روی سیاره زمین، بنا نهاده شده است! اضلاع آن با زاویه ۵۱ درجه و ۵۲ دقیقه بالا می‌آیند و به طور دقیق، به سمت چهار نقطه اصلی قطب‌نما قرار گرفته‌اند.

هسته هرم بزرگ از بلوک‌های سنگ آهک مایل به زرد، پوشش بیرونی (اکنون تقریبا کاملا از بین رفته است)، گذرگاه‌های داخلی از سنگ‌های آهکی با رنگ روشن‌تر و اتاق دفن داخلی از بلوک‌های عظیم گرانیتی، ساخته شده است.

دیوارهای داخلی و همچنین آن معدود سنگ‌های بیرونی که هنوز در جای خود باقی مانده‌اند، اتصالات ظریف‌تری نسبت به سایر سنگ‌تراشی‌های ساخته شده در مصر باستان را نشان می‌دهند.

ورودی هرم بزرگ در ضلع شمالی قرار دارد و بیش از ۱۸ متر از سطح زمین، ارتفاع دارد. یک راهروی شیب‌دار از طریق سنگ‌تراشی داخلی، از آن فرود می‌آید و به خاک صخره‌ای که هرم روی آن بنا نهاده شده است، نفوذ می‌کند. از این راهروی نزولی، یک گذرگاه صعودی منشعب می‌شود که به اتاقی معروف به اتاق ملکه و یک گالری بزرگ شیب‌دار به طول ۴۶ متر منتهی می‌شود. .

در انتهای بالای این گالری، یک گذرگاه طولانی و باریک به اتاق تدفین که معمولا به آن اتاق پادشاه می‌گویند، دسترسی پیدا می‌کند. این اتاق کاملا اندود شده و سقف آن از جنس گرانیت است. در بالای اتاق پادشاه، پنج محفظه وجود دارد که توسط صفحات گرانیتی افقی عظیم، از هم جدا شده اند. هدف احتمالی این تخته‌ها محافظت از سقف اتاق تدفین، با منحرف کردن نیروی رانش عظیمی بود که توسط توده‌های سنگی پوشاننده، اعمال می‌شد.

چه کسانی و چگونه اهرام مصر را ساختند؟

اگرچه برخی از نسخه‌های رایج تاریخ معتقدند که اهرام مصر توسط برده‌ها و خارجی‌هایی که مجبور به کار می‌شدند، ساخته شده‌اند؛ اما به نظر می‌رسد واقعیت چیز دیگری باشد! اسکلت‌های حفاری شده از این منطقه نشان می‌دهند که کارگرانی که در ساخت این اهرام حضور داشتند، احتمالا کشاورز‌های بومی بوده‌اند. این افراد در زمان طغیان رودخانه‌ها بیکار می‌شدند و به همین دلیل، برای امرار معاش در ساخت اهرام مصر کار می‌کردند.

تنها برای ساخت هرم بزرگ (هرم خوفو) تقریبا ۲.۳ میلیون بلوک سنگ (هر بلوک ۲.۵ تن) باید بریده، حمل و مونتاژ می‌شد. هرودوت (مورخ یونان باستان) می‌گوید که برای ساخت این هرم، بیش از ۱۰۰ هزار کارگر به مدت ۲۰ سال کار کرده‌اند! البته نسخه‌های تاریخ‌شناسی بعدی نشان دادند که نیروی کار، در واقع از ۲۰ هزار نفر هم کمتر بوده است.

متاسفانه این سوال که اهرام مصر چگونه ساخته شدند، هرگز به پاسخ روشن و قطعی نرسید و همیشه به صورت یک راز بزرگ، باقی ماند. با این‌حال، محتمل‌ترین نظریه درباره ساخت این سازه‌ها، چنین می‌گوید:

• مصریان از خاکریزی شیبدار که با آجر، ماسه و خاک محاصره شده بود، استفاده می‌کردند که با بالا آمدن هرم، بر طول ابعاد و ارتفاع آن افزوده می‌شد. بلوک‌های سنگی با استفاده از سورتمه، غلتک و اهرم، از سطح شیب‌دار بالا کشیده می‌شدند.

جالب است بدانید که در اطراف هر هرم، میدان‌‌های وسیعی از سازه‌های تدفینی با سقف تخت (مستاباس) وجود دارند که برای دفن اطرافیان پادشاه، از آن‌ها استفاده می‌شد.

اهرام مصر زمانی درخشان بودند

جالب است بدانید که در روزگاران قدیم، اهرام ثلاثه مصر، در انعکاس نور خورشید می‌درخشیدند؛ زیرا آن‌ها به شدت با پوشش سفید سنگ آهنگ، براق شده بودند. متاسفانه این پوشش‌ها با گذشت زمان، از روی نمای بیرونی هرم‌‌ها افتاده‌اند و دیگر خبری از آن درخشش حیرت‌انگیز نیست. برخی از این سنگ آهک‌ها بر اثر زلزله نابود شدند و بعضی دیگر هم مورد غارت قرار گرفتند. در زمان‌های قدیم که دیواره‌های بیرونی اهرام هنوز از سنگ آهکی سفید پوشیده شده بودند، از دور و در زیر تابش نور خورشید، خود را  شبیه به جواهرات غول‌پیکر نشان می‌دادند.

آخرین هرم

آخرین سازنده بزرگ اهرام در مصر، پپی دوم (Pepy) بود که هرم خود را در سال ۲۱۸۴ قبل از میلاد مسیح، بنا نهاد. او که در جوانی به قدرت رسید، بیش از ۹۴ سال حکومت کرد. در زمان حکومت او بود که قدرت و رفاه پادشاهی مصر کم کم کاهش پیدا کرد و فرعون، بعضی از موقعیت‌های شبه الهی خود را به واسطه قدرت گرفتن مقامات اداری غیر سلطنتی، از دست داد.

هرم پپی دوم که ساقارا نام داشت، ۳۰ سال پس از سلطنت او به پایان رسید و بسیار کوچک‌تر از سابر هرم‌های پادشاهان قدیم بود. با مرگ پپی، پادشاهی و دولت مرکزی قدرتمند، عملا از هم پاشید و مصر وارد دوران پرتلاطمی شد که به عنوان دوره اول میانی شناخته می‌شود.

حقایق جالب درباره اهرام مصر

اکنون می‌توانیم ادعا کنیم که تا حدود زیادی با تاریخچه، زمان ساخت، نحوه ساخت، ویژگی‌ها و شگفتی‌های اهرام مصر آشنا شده‌ایم. بنابراین نوبتی هم اگر باشد، نوبت مطالعه چند حقیقت جالب و شنیدنی درباره این سازه بی‌نظیر است:

• در ساخت اهرام مصر، از آجرهایی استفاده شده است که وزن هر کدام از آن‌ها، به تنهایی از یک فیل بیشتر است.
• بنابر اعتقادهای باستانی، مجسمه ابوالهول که در هرم خفره قرار دارد، از اهرام ثلاثه مراقبت می‌کند.
• اهرام ثلاثه مصر، دقیقا در راستای شمال واقعی قرار گرفته‌اند.
• دانشمندان هنوز نتوانسته‌اند توضیحی برای دقت علمی خیره‌کننده مصریان باستان که در ساخت این هرم‌ها به کار گرفته‌اند، پیدا کنند.
• تعداد هرم‌هایی که در سودان (که زمانی بخشی از مصر باستان بوده است) قرار دارند، دو برابر بیش از هرم‌های واقع در مصر است!
• قبل از این‌که مردم مصر شروع به ساخت اهرام نمایند، نوبی‌ها (یک سلسله باستانی در سودان)، این کار را انجام داده بودند.
• بنابر افسانه‌های باستانی، نفرین فرعون از هرم‌ها و هرآنچه که در داخل آن‌ها قرار داشت، محافظت می‌کرد.
• از دور که به اهرام ثلاثه نگاه می‌کنید، هرم خفره (هرم وسطی) بزرگتر از بقیه به نظر می‌رسد! در حالی که هرم شمالی یعنی خوفو، بزرگترین است و به هرم بزرگ هم مشهور است.
• اهرام مصر آخرین عجایب باقی‌مانده از دنیای باستان است.
• شکل هرم‌ها از یک سنگ به نام بنبن (Benben) الگوبرداری شده است.
• جوسر اولین فرعونی بود که در هرم دفن شد.
• اهرام مصر زمانی بلندترین سازه ساخته شده توسط انسان بودند.
• به طور کلی، بیش از ۱۰۰ هرم در کشور مصر ساخته شده‌اند

همچنین هیچ شواهد باستان شناسی در هیچ دوره تاریخی درباره شهر گم شده آتلانتیس کشف نشده و بسیاری از محققان معتقدند داستان این شهر یک افسانه است. این نتیجه گیری برای فرضیه آدم های فضایی هم صدق می کند. در حقیقت، تمامی شواهد نشان می دهند مصریان باستان این اهرام را ساخته اند. اما محققان همچنان در حال بررسی و کسب اطلاعات بیشتر درباره این موضوع هستند که سازندگان این اهرام چطور زندگی می کردند و چه رفتاری با آنها می شده است.

مارک لنر، باستان شناس آمریکایی در کتاب «تمام هرم ها: حل کردن اسرار باستانی» نوشت در مجموع بیش از 100 هرم باستانی در مصر وجود دارد، اما مشهورترین آنها نخستین هرم پلکانی که تحت فرمان فرعون جوزر ساخته شده بود و نخستین هرم عادی با وجه های صاف که تحت فرمان فرعون سنفرو ساخته شده بود، هستند.

هرم جیزه در دوران حکمرانی فرعون خوفو ساخته شد. دو جانشین بعدی خوفو یعنی خفره و منکوره نیز در جیزه اهرامی ساختند.

لنر در بخشی از کتابش پیرامون اینکه اهرام مصر به دست چه کسانی ساخته شده اند؟ نوشت فرعون های مصر به تدریج در دوران پادشاهی نوین (1550 تا 1070 پیش از میلاد) از ساخت هرم دست کشیدند و در عوض دفن شدن در دره پادشاهان را انتخاب کردند.

اسناد به جا مانده، از جمله پاپیروسی که در سال 2013 در سواحل دریای سرخ کشف شده است نشان می دهد گروه های بزرگی از کارگران مصالح را به جیزه منتقل می کردند. در این پاپیروس درباره گروهی متشکل از 200 مرد به سرپرستی فردی به نام «مِرِر» نوشته شد. این گروه از کارگران سنگها را با قایق از رود نیل از مسافت 18 کیلومتری از معدن سنگ «طره» به هرم بزرگ جیزه منتقل می کردند تا نمای بیرونی این بنا را بسازند.

در گذشته، متخصصان مصرشناس این فرضیه را مطرح کرده بودند که اغلب سازندگان هرم را کارگران فصلی کشاورزی تشکیل داده بودند که در موقعیتی از سال قرار داشتند که کار کشاورزی زیادی برای انجام دادن وجود نداشته است. با این حال صحت این فرضیه هنوز ثابت نشده است. این پاپیروس که اطلاعاتی درمورد تاریخچه هرم بزرگ جیزه را در برگرفته است هنوز مورد بررسی کارشناسان قرار دارد.

اما تاکنون مشخص شد که این گروه 200 نفری کارهای بیشتری از ساخت هرم انجام داده بودند. به نظر می رسد این گروه از افراد به بخش های زیادی از مصر حتی تا صحرای سینا سفر کرده بودند و پروژه های ساخت و ساز زیاد و وظایفی را که به آنها محول شده بود انجام داده بودند. این موضوع فرضیه ای را بوجود می آورد که به جای گروهی از کارگران فصلی که مدتی بعد به زمینهای کشاورزی بازمی گشتند، شاید این گروه بخشی از نیروی کار حرفه ای و دائمی بودند.

به گفته پیر تالت، مصرشناس و استاد دانشگاه سوربن فرانسه، پاپیروسی که در سال 2013 کشف شده است نشان می دهد رژیم غذایی این کارگران خرما، سبزیجات، گوشت قرمز و مرغ را شامل می شده است. علاوه بر این رژیم غذایی، این پاپیروس نشان می دهد این گروه بطور مرتب پارچه هایی را دریافت می کردند که احتمالا در آن دوره حکم پول را داشته است.

لنر و تیم باستان شناسی او شهری واقع در جیزه را که زمانی محل سکونت کارگران سازنده هرم منکوره بوده مورد بررسی قرار داده اند. باستان شناسان تاکنون شواهدی کشف کرده اند که نشان می دهد ساکنان این شهر در خانه هایشان نان های بسیاری تهیه می کردند و از هزاران حیوان برای تغذیه استفاده می کردند. باستان شناسان براساس استخوان های کشف شده در این شهر اعلام کردند روزانه به طور متوسط از 1800 کیلوگرم حیوان شامل گاو، گوسفند و بز برای غذای کارگران استفاده می شده است.

بقایای کارگرانی که در گورهای اطراف هرم ها دفن شده اند نشان می دهد کارگران استخوان های سالم درمان شده داشتند که این موضوع بیانگر دسترسی داشتن این افراد به خدمات درمانی بوده است. تغذیه مناسب سازندگان هرم، شواهد دسترسی آنها به خدمات درمانی و دریافت پارچه به عنوان نوعی دستمزد سبب شده کارشناسان در مجموع با این موضوع که سازندگان هرم های مصر برده نبوده اند موافق باشند.

با این حال نمیتوان نتیجه گرفت که تمامی کارگران از رفاه و شرایط یکسانی برخوردار بوده اند. تحقیقاتی نشان می دهد برخی از مقام های عالی رتبه در خانه های بزرگ زندگی می کردند و غذاهای بهتری داشتند. در عوض لنر فکر می کند کارگران طبقه پایین در خانه های ساده و آلونک های کوچک واقع در خود هرم ها زندگی می کردند.