در زمان های گذشته در کشور ایران نوعی از کفش که با دست بافته می شد به وجود آمد که به آن گیوه مردانه گفته می شد. امروزه گیوه ملکی اصل از بهترین مدل ها میباشد. این کفش بسیار نرم، سبک و راحت تابستانی بود و به علت اینکه هوا به راحتی درون آن گردش داشت پا کمتر عرق می کرد و بوی نامطبوع به خود می گرفت. گیوه مردانه امروزه هم به عنوان یک کفش کلاسیک زیبا در بین آقایان رواج دارد. در زمان های گذشته افراد ثروتمند جامعه کفش چرمی استفاده می کردند و طبقه متوسط و ضعیف جامعه از گیوه مردانه به جای کفش استفاده می کردند.
گیوه چیست؟
گیوه (Giveh) یک پاپوش تابستانی خنک و بادوام است که رویه آن از جنس نخ پنبه ای تابیده و نخ ابریشم و زیر آن از چرم و لته و لاستیک است که تمام مراحل ساخت آن با دست انجام میشود و از جمله صنایع دستی استان های کردستان، کرمانشاه، ایلام، فارس، همدان، قزوین، زنجان و در مناطق کردنشین مانند ایلام کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی با نام کلاش شناخته میشود و قدمت آن به دوران صفویه برمی گردد.
گیوه قابل شستشو است و بدلیل وجود منافذ در بین بافت رویه گیوه امکان تهویه هوا در داخل گیوه به راحتی وجود دارد و باعث جلوگیری از تعریق و بوی بد پا می شود. همچنین زیره این کفش به دلیل کار بدنی سخت تر توسط مردان تولید می شود و رویه که نیاز به ظریف کاری دارد، بیشتر توسط زنان بافته می شود. این کفش به تازگی وارد صنعت مد و پوشاک شده و توسط قشر جوان جامعه هم مورد استفاده قرار می گیرد.
ویژگی های کفش گیوه
نکته جالب این است که گیوه هیچ جفت راست یا چپ ندارد! هر جفت را می توان با پای راست یا پای چپ پوشید. یکی دیگر از خصوصیات جالب این کفش بومی، این است که پای شما را خنک نگه می دارد و در نتیجه مانع از بوی نامطبوع و عرق کرد پاها می شود. همچنین این پاپوش کاملاً ضدآب است.
رنگ گیوه به طور سنتی سفید است، ولی ممکن است در رنگ های مختلف اعم از آبی، قرمز، مشکی، قهوه ای و موارد دیگر نیز تولید شود. ناگفته نماند، گیوه رنگی به اصطلاح رنگ پس نمی دهد. گرچه گیوه به طور عمده توسط زنان تولید می شود، اما این مردان هستند که بیشتر از این کفش سنتی ایرانی استفاده می کنند. برای خرید گیوه ملکی فروشگاه اسرین کالا میتوانید فروشگاه این مجموعه مراجعه کنید.
خاصیت های گیوه
- جلوگیری از تعریق پا
- جلوگیری از ایجاد قارچ های پوستی کف پا
- مرتفع کننده بوی بد پا
- جلوگیری از میخچه
انواع گیوه مردانه موجود در بازار ایران
این نوع کفش ایرانی در انواع مختلفی تولید می شوند، اما همه آنها از دو قطعه اصلی تشکیل شده اند: رویه و زیره! همچنین گیوه براساس نوع نخ مورد استفاده برای بافندگیی و نحوه اتصال قطعات به یکدیگر طبقه بندی می شود. رویه اغلب از نخ های ابریشمی یا پشمی بافته می شود. از طرف دیگر، زیره کفش نیز از تنها از چرم یا لاستیک ساخته می شود و هر دو قسمت با استفاده از روش های مختلف کاملاً به یکدیگر گره می خورند. به هر روی، شناخته شده ترین انواع گیوه به شرح زیر هستند:
گیوه کلاش یا کردی
همان طور که از نام آن پیدا است این مدل گیوه مربوط به نقاط کرد نشین ایران می باشد. کلاش در زبان لکی به معنی کفش می باشد . مهمترین ویژگی کلاش، متریال هایی است که در تولید آن استفاده می شود. رویه این گیوه از پنبه و کف آن از پارچه بسیار مستحکم ساخته می شود. به همین دلیل است که کلاش، سبک وزن، نرم و انعطاف پذیر و مناسب برای مناطق کوهستانی است.
گیوه ملکی
این مدل را می توان در دسته گران ترین مدل های گیوه جای داد، شاید دلیل گران بودن آن کیفیت بالای این مدل در مقایسه یا سایر مدل ها باشد. این کفش به دلیل داشتن پنجه تیز دارای رویه بزرگتری است. جنس زیره این کفش از جنس کتان و چرم می باشد و به قسمت پشتی کفش یک تکه چرم دوخته می شود که باعث تسریع در عمل پوشیدن کفش می شود.
گیوه آجیده
از نظر قیمتی می توان آن را در دسته ملکی قرار داد، زیرا شباهت زیادی به مدل ملکی دارند، تنها تفاوتی که در آن ها می توان پیدا کرد، نوع بافت رویه آن است که مقداری نسبت به نمونه قبلی درشت تر می باشد. زیره چرمی این کفش به وسیله دوخت محکم به طور مستقیم به رویه کفش متصل می شود.
گیوه لاته
در این نوع گیوه تنها با پارچه های قدیمی و کرباس ساخته می شود و تنها به همین دلیل است که به لاته مشور است. لاته در زبان فارسی به معنای پارچه قدیمی است.
گیوه زیره چرمی
از نظر شکل ظاهری این مدل شباهت زیادی به کفش های امروزی دارد. برای ساخت زیره این کفش ها هرگز از لاستیک استفاده نمی شود و تنها از چرم طبیعی ساخته می شوند. این گیوه بیشتر به وسیله شهر نشینان مورد استفاده قرار می گیرد به همین علت در فرهنگ عامیانه به آن ها گیوه شهری گفته می شود.
زیره لاستیکی
این نوع پاپوش سنتی ایرانی، ارزان تر از بقیه گیوه ها است. کف آن از لاستیک ساخته شده است و قسمت رویه نیز از نخ با بافت درشت بافته می شود.
گیوه سیلک
این نوع کفش بسیار شیک است و گاهی اوقات برای اهداف تزئینی استفاده می شود. زیره از چرم یا لاستیک ساخته می شود، اما رویه آن با استفاده از نخ های ابریشمی رنگارنگ که گاه توسط کارهای گلدوزی تزئین شده، به صورت بسیار ریز بافته می شود.
بهترین مارک گیوه مردانه
بدون شک بهترین مارک گیوه مردانه کرمانشاه است، که به سایر کشورهای همسایه ارسال می شود. البته برندهای دیگری هم کیفیت ساخت خود را به اثبات رسانده اند که در ادامه لیستی از بهترین برندهای گیوه ایران را به شما معرفی می کنیم.
- گیوه خواهران راد
- گیوه اول
- گیوه شاهو
- گیوه هدهد
- گیوه مرغ آمین
- گیوه سوسن
- گیوه ساحل
- گیوه سیمرغ
- گیوه دیوایدد
نکات مهم برای خرید گیوه مردانه
قیمت گیوه
اولین و مهمترین نکته در مورد خرید گیوه توجه به قیمت آن می باشد. قبل از هر کاری باید میزان بودجه برای خرید گیوه را مشخص کنید، با این کار خود به خود مدل هایی که در محدوده قیمتی شما قرار ندارند از انتخاب شما حذف شده و خرید برای شما آسان می شود.
نوع گیوه
همان طور که در ابتدای مطلب گفته شد این کفش سنتی در شهرهای مختلف ایران به سبک و مدل های خاص بافته می شود به همین علت انواع مختلفی دارد، که شما باید با توجه به سلیقه خود یکی از آن ها را انتخاب و خریداری کنید. از معروف ترین مدل های این کفش می توان به ملکی، آجیده، کردی یا کلاش، زیره چرمی و لاته اشاره کرد.
جنس گیوه
هر گیوه از دو قسمت مهم یعنی زیره و رویه تشکیل می شود. توجه به این دو جنس نقش مهمی در طول عمر کفش دارد. جنس زیره کفش معمولا از چرم یا لاستیک می باشد که نمونه چرم طبیعی باکیفیت تر است. رویه کفش هم تنها مدل هایی که از نخ ابریشم بافته می شوند باکیفیت هستند. بنابراین همیشه گیوه های نخ ابریشم را خریداری کنید.
تولید گیوه در روستاهای منطقه بیشتر به نوع خاصی از گیوه مربوط میشود که تخت آن کهنه‌ای است و به نام گیوه «زیره ای» یا «کلاش» شهرت دارد. شهر «» و روستای «» در لهون از مراکز قدیمی و مهم تولید این نوع گیوه بوده‌است. امروزه روستای دل با جمعیتی حدود ۱۵۰۰ نفر نزدیک به ۲۰۰ کارگاه گیوه بافی دارد.
امروزه صدها نفر از زنان منطقه هورامان در شهرهای ونودشه و و حتی و تمام روستاهای هورامان به کار گیوه بافی وگیوه چنی مشغول می‌باشند. آن طور که از قرائن پیداست، گیوه برای اولین بار در شهر نودشه درست شده‌است و از آنجا به طویلهٔ عراق و روستای هجیج رفته‌است. به‌طوری‌که می‌توان شهر را زادگاه کلاش دانست.
مواد محلی (هورمان)
بخشی از مواد اولیه مورد مصرف در گیوه کشی در محل تهیه میشود و بخشی نیز از نقاط دیگر آورده میشود. موادی که در محل تهیه می‌شوند:
- پوست گاو که به صورت نوارهای باریک در کف گیوه به کار می‌رود و از روستاهای اطراف و بخصوص «اسپریس» می‌آورند.
- پیه برای اینکه به درفش‌ها یا نوارهای باریک پوست مالیده شود و ضمن کار اصطکاک را از بین ببرد.
- نری گاو برای نصب در نوک و انتهای گیوه که بعد خشک شدن حالت شاخی پیدا می‌کند و استحکام گیوه را افزایش می‌دهد.
- نخ تابیده شده از موی بز برای بخیه کاری دور تخت گیوه که رویه گیوه به آن بافته میشود؛ ولی چون مواد تولید شده در محل بخصوص در روستای نودشه که تولید زیاد است کفاف مصرف کار را نمی‌دهد، کمبود آن را از نقاط دیگر بخصوص از روستاهای اطراف چهارمحال و بختیاری شهرهای کرمانشاه، سنندج، همدان و … تهیه می‌کنند.
موادی که از خارج محل (هورمان) تهیه میشود
- رنگ، برای رنگ کردن پارچه‌های کف گیوه، که معمولاً از کرمانشاه، سنندج، تهران و اصفهان آورده میشود.
- پارچه نازک نخی، برای درست کردن فیته‌های کف گیوه، که از ملافه‌های کهنه بیمارستان‌های شهرهای دور و نزدیک آورده میشود.
- کتیرا، برای آهار دادن و منسجم کردن فیتله‌های کف گیوه که بیشتر از سنندج می‌آورند.
- نخ تابیده شده (نخ قرقره) برای بافتن رویه گیوه که از کرمانشاه و اصفهان آورده میشود.
- میخ سیاه بنفش برای کف گیوه، که از شهرهای نزدیک تهیه میشود.
مواد آماده
پاره‌ای از این مواد را گیوه کشان بدون اینکه کاری روی آن انجام دهند به کار می‌برند مثل پیه، نخ قرقره، چرم دباغی شده گاومیش (که فقط دوربری میشود)، رنگ (رنگ شیمیائی آماده شده در کارخانه) کف‌های پلاستیکی که در کارخانه‌های تهران تهیه میشود، میخ سیاه بنفش، کتیرا (که فقط در آب می‌خیسانند)، چسب و نخ قرقره. روی پاره‌ای دیگر از مواد استادکاران و کنندگان کار فعالیت‌های اولیه‌ای انجام می‌دهند تا در گیوه کشی قابل استفاده باشد که عبارتند از:
- پوست، که باید ابتدا خشک و سپس رشته رشته و در پایان موزدائی و سپس پیه مالی شود.
- نری گاو، که باید ابتدا پوست کنی، سپس خشک، دوباره اندکی نمدار و سپس قطعه قطعه شود.
- پارچه نخی که باید ابتدا رنگ و سپس رشته رشته و بعد از آن تبدیل به فیتله شود.
- موی بز، که در پاره‌ای موارد توسط زنان تابیده شده و تبدیل به ریسمان‌های نازکی میشود یا اینکه به‌طور کلی از روستاهای اطراف تهیه می‌گردد.
در استان کرمانشاه و کردستان بافت پنج نوع گیوه معمول است که شامل: گیوه زیرپارچه ای، گیوه تخت آجیده، گیوه تخت چرمی، گیوه تخت لاستیکی و گیوه رویه ابریشمی است.
گیوه زیرپارچه ای؛ در پاوه و در بخش اورامانات گیوه کشی و تولید گیوه زیره پارچه‌ای مرسوم است و در روستاهای حجیج و نودشه که از مراکز قدیمی و مهم تولید این نوع گیوه میباشد تولید میشود. کار گیوه کشی در دو مرحله کارگاهی و خانگی انجام میشود اعمال کارگاهی آن درمغازه‌ها و با ابزارهای گوناگون و همیشه بدست مردان انجام می‌گیرد و کلاً مربوط به تخت گیوه است و به علت اینکه ساختن زیر گیوه مستلزم نیروی زیاد و مهارت کافی میباشد و یک کار فنی و تخصصی و سنگین است فقط توسط مردان انجام می‌گیرد.
عملیات خانگی بر روی رویه توسط زنان و مردان انجام می‌گیرد و ابزار آن فقط یک سوزن است. همچنین نوعی گیوه به نام کلاشهورامی در اورامانات کرمانشاه توسط گیوه بافان هورامان با تکه‌های پارچه به هم دوخته شده با روده دام به هم بافته میشود.
گیوه تخت آجیده (ملکی)؛ گیوه‌ای است کف تخت آن با نخ پرک آج خورده‌است و از استحکام زیادی برخوردار است در زمستان و تابستان و روی یخ و سنگ محکم به زمین می‌چسبد و در شرایط طبیعی منطقه و نوع فعالیت کوهستانی کارایی دارد. زیره این تولید توسط سه کارگر زن تولید می‌گردد. یک نفر دور گیوه را می‌بافد کارگر دوم رویه گیوه را می‌بافد و کارگر سوم دم گیر یا شیرازه که از قسمت تکمیلی گیوه میباشد را می‌بافد.
پس از تکمیل زیره، رویه آن توسط زنان و با سوزن چیده میشود این گیوه در قدیم در شهرهای تویسرکان و نهاوند که جز استان کرمانشاه بودند متدوال تر بود، و مهمترین منطقه تولید این گیوه در قدیم شهر کرمانشاه بوده که این پایه افزار به گیوه کرمانشاهی ملکی معروف است.
گیوه تخت چرمی؛ این گیوه به‌تدریج جایگزین گیوه تخت آجیده شده و کف آن یک تکه از چرم گاومیش است که به اندازه پا در سایزهای مختلف بریده میشود و رویه آن همچون گیوه‌های دیگر سوزنی است.
گیوه تخت لاستیکی؛ از حدود نزدیک به ۱۵۰ سال قبل به دلیل ارزانی و تخت محکم لاستیک از لاستیک‌های فرسوده ماشین که برش داده می‌شد برای استفاده عشایر رونق پیدا کرد ولی به علت گرم بودن کف آن بافت این گیوه با این زیره کم‌کم از رونق افتاد و بیشترین استفاده آن در فصل زمستان و درمناطق روستایی است.
گیوه رویه ابریشمی؛ بیش از ۵۰ سال است که در شهر کرمانشاه معمول شده و در کنار نان برنجی جزء سوغاتی‌های کرمانشاه محسوب میشود، رویه آن از نخ ابریشمی الوان تهیه میشود و در حال حاضر به علت عدم ورود نخ ابریشم از خارج از کشور و هزینه بالای تهیه آن ویسکوز، پرلون و نخ پلاستیکی جایگزین شده، این نوع گیوه به عنوان کفش خانگی و بیشتر زنانه است. نقش‌های معروف آن ترمه، برگ بیدی، زربافت، توت فرنگی، پرچمی، نوری، پروانه، کوزه‌ای میباشد، رویه آن توسط قلاب بر روی کفه بافته میشود.
گیوه ملکی و اجزای آن
از انواع گیوه‌ها است که هنوز در شهر تولید میشود و نیز گفته میشود تا همین سال‌های اخیر در روستای تولید می‌شده‌است. گیوه ملکی از سه قسمت تشکیل شده‌است:
- رویه گیوه: بافتنی ای که از پنبه تهیه میشود که بسیار مستحکم و زیباست چون مواد اولیه بافت آن پنبه میباشد لذا دارای طبیعتی خنک و نرم است رنگ این بافتنی همیشه سفید بوده‌است.
- کناره یا حاشیه گیوه: این قسمت که بین رویه و کف گیوه قرار دارد و این دو را به هم محکم پیوند می‌دهد از جنس چرم ضخیم ساخته میشود. چرم گیوه از پوست حیوانات گوناگونی مانند گاو، گاومیش، و شتر و دیگر حیواناتی که دارای پوست ضخیم و محکم میباشد تهیه میشود.
- تخت یا کف گیوه: تخت گیوه به قسمت زیرین آن که با زمین تماس دارداطلاق میشود. تخت گیوه که همان کف گیوه محسوب میشود از پارچه‌های محکم و به هم تنیده شده ساخته می‌شوند و از استقامت بالایی برخوردار است. رنگ تخت یا کف گیوه عمدتاً سیاه یا بنفش است گیوه‌های با این مشخصات به گیوه‌های ملکی شهرت دارند. به علت گرانی گیوه‌های ملکی، گیوه‌ها ی دیگری با کف لاستیکی هم ساخته می‌شوند که ارزش و اصالت تاریخی ندارند. نکته جالب در خلق گیوه ملکی این است که این نوع کفش شبیه هم ساخته شده و چپ و راست ندارد. برای خرید گیوه ملکی دیجی کالا استعلام قیمت از سایت های دیگر را فراموش نکنید.
