تپش قلب در بارداری از چه زمانی شروع میشود؟

تپش قلب در دوران بارداری چگونه بروز می‌کند؟

احساس تپش قلب در بارداری یک امر نسبتا طبیعی و خوش خیم قلمداد می‌شود؛ البته تا زمانی که بررسی‌های تخصصی عامل دیگری را نشان ندهد. در طی فرایند بارداری، یک مادر باردار ممکن است به یکی از حالت‌های زیر دچار شود:

• تاکی کاردی سینوسی یا تند شدن ضربان قلب
• ایجاد ضربان‌های زودرس ناشی از دهلیزها
• ایجاد آریتمی ناشی از کانون‌های نهفته که تاکنون شناسایی نشده‌اند

در دو مورد اول، معمولا پزشک متخصص با ارائه چند توصیه مناسب و کاربردی به بهبود وضعیت بیمار کمک خواهد کرد. زیرا ضربان‌های زودرس ناشی از دهلیزها و یا بالا رفتن ضربان قلب (تاکی کاردی) اختلالی در روند بارداری افراد ایجاد نخواهد کرد. یعنی بیمار تنها با استراحت و بالا بردن قدرت تحمل خود می‌تواند این دوران را به خوبی پشت سر بگذارد. معمولا توصیه‌های پزشک در این گونه موارد نگرانی را از مادر باردار و خانواده او دور خواهد کرد. اما شرایط ایجاد شده در حالت سوم خطرناک بوده و نباید به حال خود رها شود.

علت بروز تپش قلب در دوران بارداری چیست؟

تپش قلب در دوران بارداری یک حالت شایع و طبیعی است که تقریبا همه مادران  آن را تجربه می‌کنند. تغییرات فیزیولوژیکی که در قلب مادران باردار به وجود می‌آید، عامل اصلی بروز تپش قلب در دوران بارداری است. با این حال، عوامل مادرزادی ناشناخته و یا جراحی‌های ناشی از دوران کودکی نیز می‌توانند عامل این نوع تپش‌ها باشند.

این گونه عوامل در موارد نادری ممکن است به آریتمی‌های قلبی منجر شوند. اما این که چرا بانوان باردار مستعد ابتلا به آریتمی‌های قلبی هستند و یا اینکه چرا بروز آریتمی در دوران بارداری بیشتر است، سوالات مهمی هستند که باید به آن ها پاسخ داد. در ادامه عوامل منجر به ایجاد تپش قلب در دوران بارداری و ایجاد آریتمی‌های قلبی را توضیح خواهیم داد.

تپش قلب در دوران بارداری ؛ بالا رفتن حجم پلاسمای خون

اولین و مهم‌ترین تغییر فیزیولوژیکی که در بدن مادران باردار رخ می‌دهد، افزایش حجم پلاسما و مقدار خون موجود در بدن است. به این معنا که حجم پلاسمای خون یک زن باردار حدود 40 درصد نسبت به دوران عادی بیشتر می شود. در نتیجه، مقدار مقاومت رگ‌ها کاهش پیدا کرده و در نهایت گشاد شدگی رگ‌ها را در پی خواهد داشت.

این افزایش حجم خون و بازتر شدن عروق خونی در دوران بارداری امری عادی محسوب می‌شود. علت این حالت افزایش برون دهی قلب و خونرسانی صحیح و کافی به جفت و جنین است تا رشد آن به صورت طبیعی انجام گیرد. به این ترتیب، افزایش تپش قلب در دوران بارداری با این شرایط کاملا عادی خواهد بود.

تپش قلب در دوران بارداری‌؛ اختلال الکتریکی در دهلیزها

افزایش حجم پلاسما در دوران حاملگی باعث وارد شدن  فشار اضافی بر روی قسمت‌های مختلف ساختمان قلب از جمله دهلیزها و جدار دهلیزها، می‌گردد. در اصل، سلول‌های دهلیزهای قلب، تحت کشیدگی اضافی و فشار قرار می‌گیرند. ایجاد این کشیدگی‌ها باعث می‌شود تا برخی کانال‌های یونی موجود در جدار دهلیزها (موسوم به میوسیت‌ها) تحریک گردند. این نوع تحریک‌ها به معنای ایجاد اختلال الکتریکی در جدار دهلیزها خواهد بود. البته لازم است بدانید که در بطن‌ها نیز اتفاق مشابه می‌افتد. با این حال، سهم این نوع اختلالات الکتریکی ناشی از بطن‌ها بسیار کمتر از سهم دهلیزها خواهد بود.

یکی از پارامترهای مهم در بحث آریتمی‌های قلبی، زمان تحریک ناپذیری نام دارد. تغییرات الکتریکی ایجاد شده در دهلیزها باعث می‌شود تا سرعت هدایت خون در عضله دهلیزی کاهش پیدا کند. این اختلال باعث کوتاه‌تر شدن زمان تحریک ناپذیری شده و تعداد ضربان افزایش پیدا می‌کند؛ در نتیجه، ایجاد آریتمی در دهلیزها و تپش قلب در دوران بارداری را در پی خواهد داشت.

تپش قلب در دوران بارداری؛ افزایش سطح هورمون‌های اپی نفرین و آدرنالین

یکی از تغییراتی که در ساختار خونی بانوان باردار رخ می‌دهد، افزایش سطح اپی نفرین، نور اپی نفرین و آدرنالین و نور آدرنالین است. در واقع، سطح این هورمون‌ها در بانوان باردار در مقایسه با افراد معمولی حدود سی درصد بیشتر است. افزایش سطح هورمون‌های یاد شده باعث می‌گردد تا تپش قلب در دوران بارداری شدت پیدا کرده و تاکی کاردی سینوسی ایجاد شود. در نتیجه این شرایط، امکان بروز آریتمی‌های قلبی در زنان باردار فراهم خواهد شد.

تپش قلب در دوران بارداری؛ وجود کانون‌های آریتمی نهفته

یکی دیگر از عواملی که می‌تواند منجر به بروز تپش قلب در دوارن بارداری شود، وجود کانون آریتمی نهفته در بیمار است. در واقع، گاهی افراد از زمان تولد و به صورت مادرزادی کانون‌های آریتمی را در ساختار قلب خود دارند. اما این کانون‌ها تا کنون اختلالی ایجاد نکرده و یا شناسایی نشده‌اند. در دوران بارداری در اثر وجود تغییرات فیزیولوژیکی در قلب، این کانون‌های نهفته خودنمایی کرده و عملکرد قلب را با مشکل مواجه می‌سازند. در نتیجه ضربان قلب بالا رفته و احساس تپش قلب در دوران بارداری را در پی خواهد داشت.

به طور کلی، وجود کانون‌های آریتمی نهفته در قلب یک بانوی باردار می‌تواند منجر به تاکی کاردی سینوسی شود. همچنین، ضربان‌های زودرس در جدار دهلیزها از نتایج وجود این کانون‌ها هستند. تمامی این حالت‌ها نامنظمی در ضربان قلب و احساس تپش قلب در دوران بارداری را به وجود می‌آورند.

تپش قلب در دوران بارداری با چه علائمی همراه است؟

تپش قلب در دوران بارداری معمولا با بالا رفتن ضربان قلب همراه می شود. گاهی ممکن است افراد در اثر بروز تپش قلب شدید در این دوران، به سرگیجه نیز دچار شوند. سنکوپ و یا از دست دادن هوشیاری در اثر بروز آریتمی و تپش قلب در دوران بارداری نیز از جمله حالت‌هایی است که می‌توانند ایجاد گردند. در هر یک از این موارد لازم است فرد به یک متخصص قلب و عروق و آریتمی معتبر و خوب مراجعه کند. پزشک متخصص ضمن بررسی سوابق پزشکی بیمار و انجام معاینه دقیق، علت ایجاد تپش قلب شدید و نحوه درمان را تعیین خواهد کرد.

گرفتن نوار قلب و انجام آزمایش‌های خونی معمول نظیر آزمایش کم خونی از راه‌های تشخیصی برای بررسی علت تپش قلب در دوران بارداری به حساب می‌آیند. گاهی پزشک متخصص از نصب هولتر ضربان استفاده می‌کند تا وجود یا عدم وجود آریتمی در مادر را بررسی نماید. همچنین، نتیجه انجام اکوکاردیوگرافی تعیین کننده احتمال وجود بیماری‌های ساختمانی قلب خواهد بود.

گاهی لازم است با حذف دلایل احتمالی، علت دقیق تپش قلب در دوران بارداری را تشخیص داد. برای مثال، اگر وجود بیماری‌های سیستمی نظیر تیروئید، کم خونی و یا وجود انواع عفونت بررسی و حذف شوند، یافتن دلیل تپش قلب در دوران بارداری ساده‌تر خواهد بود.

تپش قلب در دوران بارداری در چه شرایطی نیاز به درمان دارد؟

احساس تپش قلب در دوران بارداری معمولا به درمان‌های جدی نیاز ندارد. در واقع، بسیاری از افرادی که با تپش قلب در دوران بارداری روبرو می‌شوند، از نوع تاکی کاردی سینوسی و یا ضربان‌های زودرس جدار دهلیزی هستند. این نوع ضربان‌های بالا با کمی استراحت و رعایت نکات و توصیه‌های پزشک متخصص بهبود پیدا می‌کنند. به طور کلی، تپش‌های قلبی در دو حالت یاد شده هیچ گونه خطری برای مادر و جنین نداشته و حتی با وجود آن‌ها نیز می‌توان به راحتی دوران بارداری را پشت سر گذاشت.

اما همیشه هم نمی‌توان اختلالات و آریتمی‌های قلبی در دوران بارداری را با روش‌های ساده و یا استراحت درمان نمود. در برخی موارد ممکن است شرایط به قدری پیچیده باشد که فرد باردار به درمان‌های تخصصی نیاز پیدا کند. وجود کانون‌های نهفته آریتمی که معمولا به صورت مادرزادی وجود دارند، از جمله این موارد هستند.

تغییرات فیزیولوژیک ایجاد شده در دوران بارداری باعث می‌شوند تا این کانون‌ها عملکرد قلب را مختل کرده و احساس تپش قلب در دوران بارداری را در پی داشته باشند. در نتیجه لازم است افراد زیر نظر یک پزشک متخصص قلب خوب تحت بررسی، تشخیص و درمان قرار گیرند.

یکی دیگر از حالت‌هایی که بانوان باردار باید تحت نظر یک متخصص قرار گیرند زمانی است که فرد در کودکی یا سنین بالاتر جراحی قلب داشته باشد. همچنین، ممکن است ساختمان قلبی شخص باردار تغییراتی داشته باشد. این افراد معمولا تا پیش از بارداری مشکلی نداشته و زندگی سالمی دارند. اما ممکن است در دوران بارداری مستعد آریتمی شوند. در نتیجه باید تحت نظر قرار گیرند تا در صورت بروز هرگونه اختلال خطرناک یا آریتمی قلبی اقدامات لازم انجام گیرد.

نوار قلب در دوران بارداری چه تفاوتی با نوار قلب عادی دارد؟

در بسیاری از موارد ممکن است پزشک متخصص برای بررسی وضعیت سلامت قلب مادر و جنین گرفتن نوار قلب را تجویز نماید. تهیه نوار قلب در دوران بارداری معمولا تغییراتی را نشان می‌دهد که به دلیل شرایط ویژه بانوی باردار است. در واقع، نوار قلب بانوان باردار نسبت به حالت عادی تغییراتی غیرطبیعی خواهند داشت. برای مثال، ممکن است نوار قلب، وجود تاکی کاردی سینوسی را نشان دهد. همچنین، در اثر تغییراتی که در هدایت داخل دهلیزها رخ می‌دهد، انتظار مشاهده نوار قلبی غیرطبیعی را خواهیم داشت.

یکی از دلایل دیگری که باعث می‌شود تا نوار قلب بانوان باردار متفاوت باشد، تاثیری است که از فشار دیافراگم‌ها می‌گیرد. در اصل، زمانی که شکم مادر در اثر رشد جنین بزرگ می‌گردد، فشار وارد بر دیافراگم به سمت بالا افزایش می‌یابد. در نتیجه با چرخش قلب، تغییراتی در نوار قلب مادر ایجاد خواهد شد. این تغییرات معمولا در ماه‌های آخر بارداری شدیدتر خواهد بود.

وجود موج تی منفی در نوار قلب نیز از تغییرات شایع نوار قلب در دوران بارداری است. این مساله به تغییرات هورمونی شدید در دوران بارداری مربوط می‌شود که کاملا طبیعی است.

وجود اکتوپی یا ضربان‌های زودرس دهلیزی یا بطنی نیز در دوران بارداری رایج است و می‌تواند نوار قلب را تحت تاثیر قرار دهد.