راهنمای ارتودنسی دندان
ارتودنسی چیست؟
یکی از شاخه های تخصصی و حرفه ای در علم دندانپزشکی که به اصلاح و درمان بسیاری از ناهنجاری های دهان و دندان می پردازد، ارتودنسی دندان می باشد. این روش درمانی فوق العاده می تواند نامرتب بودن، کج بودن، شلوغی و ازدحام دندان ها و همچنین جلو و یا عقب بودن نامتقارن دندان ها و فکین را رفع نماید و با ایجاد دندان هایی مرتب و صاف، علاوه بر اینکه طرح لبخندی زیبا را برایتان ایجاد می کند، موجب افزایش سلامت دهان و دندانتان گردد. شاید برایتان این سوال ایجاد شده است که چگونه ارتودنسی می تواند در سلامت دهان و دندان موثر باشد. عجله نکنید، در عنوان های بعدی پاسخ این سوال را نیز به دست می آورید.
درمان ارتودنسی برای چه افرادی گزینه مناسبی است؟
هر کسی که تمایل به داشتن دندان هایی زیبا و منظم دارد، می تواند از این روش درمانی فوق العاده استفاده کند. چه کودکان و چه بزرگسالان قادر به بهره مند شدن از مزایای بی نظیر این درمان هستند.
به طور کلی می توانیم افراد زیر را کاندیدای درمان ارتودنسی دندان بدانیم:
- افرادی که دچار ازدحام دندانی هستند.
- افرادی که دارای فاصله بین دندانی می باشند.
- افرادی که دندان های به هم ریخته و نامرتبی دارند.
- کودکانی که دچار هرگونه ناهنجاری دهان و فکین می باشند.
- افرادی که فک پایین آن ها جلوتر از فک بالا قرار گرفته است.
- افرادی که فک بالای آن ها بیش از حد جلوتر از فک پایین قرار گرفته است.
- افرادی که قصد اصلاح طرح لبخند خود را با کمک یک روش درمانی بی نظیر دارند.
- کودکانی که دارای جای خالی دندان به دلیل افتادن زودهنگام دندان شیری هستند.
- افرادی که می خواهند تا وضعیت کلی دهان و دندانشان سلامت لازم را به دست بیاورد.
- افرادی که به دلیل داشتن وضعیت دندان ها و فکینی نامناسب، دچار مشکلات گوارشی شده اند.
- افرادی که دندان های آن ها در زمان بستن دهان به طور متقارن و درست روی هم قرار نمی گیرد.
- افرادی که دارای جای خالی دندان هستند، در برخی از موارد می توانند به جای ایمپلنت از ارتودنسی دندان کمک بگیرند.
متخصص ارتودنسی یا ارتودنتیست کیست؟
به دندانپزشکی گفته می شود که بعد از کسب مدرک دندانپزشک عمومی طی یک دوره 6 ساله و به دست آوردن تجربه بالینی، به کسب دانش در خصوص درمان ناهنجاری های فک و دندان ها به طور کاملا تخصصی می پردازد و دوره 4 ساله دیگری را پشت سر گذاشته تا مهارت های فراتری را به دست بیاورد.
در واقع ارتودنتیست برای آشنایی با تکنیک های جدید تر، دوره های بازآموزی حرفه ای را پشت سر می گذارد و در پایان با ارائه یک پایان نامه تحقیقی، قادر به تشخیص و درمان بسیاری از مشکلات دهان و دندانی خواهد بود. پس می توان گفت که تمام متخصصان ارتودنسی، دندانپزشک هستند، اما تعداد محدودی از آن ها تخصص ارتودنسی را دریافت کرده اند.
مزایای ارتودنسی دندان
ارتودنسی دندان علاوه بر اینکه یکی از روش های اصلاح طرح لبخند می باشد، مزیت های درمانی بسیاری به همراه دارد که در ادامه برایتان شرح می دهیم:
پیشگیری از بیماری لثه و پوسیدگی دندان
زمانی که دندان ها نامرتب و کج باشند، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به راحتی و به طور صحیح انجام نمی شود. ارتودنسی دندان با مرتب کردن دندان ها، این مشکل را رفع کرده و رعایت بهداشت دهان و دندان را بسیار راحت تر می کند. به همین دلیل ارتودنسی می تواند روشی برای پیشگیری از بیماری های لثه و پوسیدگی های دندانی باشد.
بهبود گوارش غذا
درمان ارتودنسی علاوه بر اینکه زیبایی لبخند را به وجود می آورد، با صاف و مرتب کردن دندان ها می تواند به درست جویده شدن غذا کمک کرده و از همین طریق گوارش غذا را بهبود می بخشد.
زیبایی لبخند و افزایش اعتماد به نفس
ارتودنسی دندان با هماهنگی دندان ها و فک ها، به زیبایی لبخند می پردازد. داشتن لبخندی زیبا و سالم می تواند نقش بسیار مهمی در روابط عمومی فرد و افزایش اعتماد به نفس او داشته باشد.
بهبود تکلم
ناهنجاری های فکی و مشکلاتی مانند کج بودن دندان ها، می توانند تکلم و گفتار را تحت تاثیر قرار دهند. افرادی که دچار این مشکلات هستند، معمولا در ادای برخی از کلمات مانند (س) و یا (ز) دچار مشکل می شوند. ارتودنسی دندان زاویه و بهم ریختگی دندان ها را هماهنگ کرده و سبب بهبود تکلم و گفتار می گردد.
درمان دندان نهفته
بزرگتر بودن بیش از حد دندان ها و یا کوچک بودن بیش از حد دندان، سبب می شود تا فضای کافی و مناسب برای همه ی دندان ها وجود نداشته باشد. در این شرایط دندان ها در موقعیتی نادرست رشد کرده و حفره دهان دچار ازدیاد دندان می شود. گاهی اوقات نیز دندان نمی تواند رشد کند و به شکل نهفته باقی می ماند که در این صورت احتمال بروز بیماری هایی برای دندان های مجاور وجود دارد. پس یکی دیگر از مزیت های بی نظیر ارتودنسی این است که از بروز چنین مشکل حادی جلوگیری می کند.
نحوه تشخیص روش مناسب درمان
برای تشخیص اینکه آیا فرد به درمان ارتودنسی نیاز دارد و یا خیر، متخصص ارتودنسی به خوبی وضعیت دهان و دندان فرد را بررسی خواهد کرد. در اکثر موارد ناهنجاری های دندانی و فکی ارتودنسی به گونه ای هستند که زیبایی لبخند را نیز تحت تاثیر قرار داده که به همین دلیل، ارتودنتیست با مشاهده ظاهری می تواند نیاز و یا عدم نیاز به درمان را برای فرد بیان نماید.
با این حال ایشان برای ارزیابی دقیق تر، قبل از اینکه روش درمانی را برای فرد انتخاب کنند، به بررسی رادیوگرافی های خاص خارج دهانی و داخل دهانی می پردازند. از جمله این موارد می توان به تصویر برداری اشعه ایکس، آکلوزال، سفالومتریک و … اشاره داشت.
روش های ارتودنسی دندان
در روش های ارتودنسی دندان دو دسته بندی کلی ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک وجود دارد که در ادامه آن ها را برای شما بررسی می کنیم:
ارتودنسی ثابت
در این روش، ارتودنتیست دستگاه ارتودنسی را در دهان بیمار قرار داده و بیمار نمی تواند تا پایان درمان، آن را از دهان خود خارج کند. دوره درمانی طولانی مدتی دارد و حدود 1 الی 3 سال متغیر است که البته با توجه به نوع و شدت ناهنجاری بیمار، این زمان متحمل تغییراتی خواهد شد. در حین درمان با ارتودنسی ثابت، بیمار باید نکات مراقبتی جدی را دنبال کند تا دچار مشکلاتی در روند درمان نشود. بیمار باید از مصرف غذا های سفت و سخت پرهیز کند تا به براکت های خود آسیبی وارد نکند. شکستن براکت ها و آسیب رسیدن به دستگاه های ارتودنسی می تواند روند درمان را طولانی تر سازد. البته تمام مراقبت های لازم و نکاتی که بیمار باید به آن ها توجه داشته باشد را ارتودنتیست به طور کامل برای بیمار شرح می دهد. ارتودنسی ثابت قادر به درمان و اصلاح مشکلات شدید دندانی بوده و انواع متفاوتی دارد که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:
-
- ارتودنسی با براکت فلزی
قدیمی ترین و پرکاربرد ترین روش ارتودنسی دندان، ارتودنسی با براکت های فلزی می باشد. این براکت ها دارای جنسی از فولاد ضد زنگ هستند که به کمک ابزار های مخصوصی توسط ارتودنتیست روی دندان ها قرار داده می شوند.
-
- ارتودنسی با براکت سرامیکی
روش دیگری که در دسته بندی ارتودنسی ثابت قرار داده می شود، ارتودنسی با براکت های سرامیکی می باشد. این نوع روش ارتودنسی مشابه با روش قبلی بوده با این تفاوت که جنس براکت ها فرق می کند. براکت ها در این روش جنسی از سرامیک و یا مواد کامپوزیتی دارند. برخی از افراد تمایلی به دیده شدن براکت های فلزی ندارند، به همین علت تمایل دارند از براکت های سرامیکی استفاده کنند.
-
- ارتودنسی لینگوال
روش دیگری که در دسته ی ارتودنسی ثابت وجود دارد، ارتودنسی با براکت های لینگوال می باشد. در این روش، براکت های لینگوال به جای اینکه روی سطح دندان ها قرار بگیرند، در سطح پشتی دندان ها به صورت ثابت چسبیده می شوند. ارتودنسی لینگوال می تواند انتخاب بسیار مناسبی برای افرادی باشد که به دلایل متعددی مانند موقعیت شغلی خاص، نمی خواهند تا دیگران متوجه وجود براکت های ارتودنسی روی دندان های آن ها شوند. به این مدل ارتودنسی نامرئی در تهران نیز میگویندنصب براکت های لینگوال به این صورت است که در ابتدا قالبی از دندان های بیمار تهیه شده و برای ساخت به لابراتوار ارسال می گردد. در رابطه با این روش ارتودنسی می توان گفت تنها مزیت مهمی که دارد، این است که در سطح پشتی دندان ها قرار داده می شود و قابل مشاهده نیست و درواقع معایبی بیش از مزیت خود دارد.
-
- ارتودنسی دیمون
یکی دیگر از روش های ارتودنسی دندان که می توان گفت از پیشرفته ترین این روش ها می باشد، ارتودنسی دیمون است. ارتودنسی دیمون با مکانیزم متفاوتی از سایر روش های ارتودنسی به درمان و اصلاح ناهنجاری های دهان و دندان می پردازد. براکت های دیمون قابلیت باز و بسته شدن خودکار و در واقع قابلیت کنترل خودکار دارند. به همین دلیل این روش ارتودنسی دارای هزینه ای بالاتر از سایر روش های درمانی ارتودنسی می باشد. البته با توجه به مزیت های فراوانی مانند تعداد مراجعات کمتر به مطب ارتودنسی، کاهش دوره درمان، درمان بهتر و غیره، این روش درمانی هزینه ای مقرون به صرفه دارد.
-
- ارتودنسی ثابت فانکشنال
ارتودنسی فانکشنال دارای کاربردهای بسیاری در جهت درمان و اصلاح ناهماهنگی های فکی است و در واقع می تواند با اصلاح موقعیت فک ها و هماهنگ سازی آنها تغییر بسیار زیادی را در صورت به وجود بیاورد. ناهنجاری های فکی می توانند مشکلات بیشتری مانند آپنه خواب، اختلال در شنوایی، سرگیجه و غیره را برای فرد به دنبال داشته باشند. در واقع در این روش اعمال فشار به فک ها بوده تا فک ها گسترش پیدا کنند. البته ارتودنسی فانکشنال در هر دو نوع ثابت و متحرک با همین کارایی وجود داشته که نوع ثابت آن توسط ارتودنتیست بر روی دندان قرار گرفته و ثابت باقی می ماند.
ارتودنسی متحرک
در دسته بندی دیگر ارتودنسی دندان، قرار گرفته است که بیمار توانایی خارج کردن دستگاه های ارتودنسی از دهان خود را دارد. در روش های ارتودنسی متحرک همکاری بیمار با ارتودنتیست تا حد زیادی در نتیجه درمان موثر است و اگر بیمار این همکاری را نداشته باشد، نتیجه درمان مطلوب نخواهد بود و مدت زمان درمان نیز طولانی تر خواهد شد. کارایی و استفاده از ارتودنسی متحرک اغلب برای ناهنجاری های جزئی دندانی می باشد و دارای انواع متفاوتی است که در زیر به بررسی آن ها می پردازیم:
-
- ارتودنسی با الاینر شفاف
در این روش ارتودنسی در ابتدا ارتودنتیست قالبی از دندان های بیمار تهیه کرده و آن را برای ساخت الاینر شفاف خاص بیمار، به لابراتوار ارسال می کند. الاینر شفاف به صورت اختصاصی برای هر بیمار و با کمک دستگاه های دیجیتالی ساخته می شود، اما تا انتهای درمان تنها از یک الاینر شفاف استفاده نشده و در هر مرحله الاینر شفاف خاصی ساخته می شود. معمولا این مراحل هر هفته و یا دو هفته یک بار تعیین می شوند.
-
- ارتودنسی فانکشنال متحرک
همانطور که در نوع ثابت ارتودنسی فانکشنال مطرح کردیم، این روش ارتودنسی علاوه بر صاف و مرتب کردن دندان ها می تواند به اصلاح موقعیت فک ها بپردازد و تناسب بی نظیری را در چهره ایجاد کند. زمانی که فک ها به اندازه ای صحیح گسترش پیدا کنند، فضای کافی برای دندان ها به وجود می آید.
-
- پلاک زد اسپرینگ
زمانی که لازم باشد تا دندانی به سمت جلو کشیده شود، یکی از انتخاب هایی که ارتودنتیست با توجه به شرایط بیمار و وضعیت دهان و دندان او در اختیار دارد، پلاک زد اسپرینگ می باشد. این پلاک روی دندان های عقبی و به صورتی که قابل مشاهده نمی باشد، نصب می شود.