عدم استفاده از فیلترشکن‌ها و خطرات امنیتی آن
اگرچه استفاده از فیلترشکن در طول ۱۰ سال گذشته به دلیل مسدود شدن برخی از وب‌سایت‌ها در بین برخی کاربران اینترنت وجود داشت، اما در چند سال اخیر و با فیلتر شدن پیام‌رسان خارجی تلگرام، افرادی که تا پیش از آن از فیلترشکن استفاده نمی‌کردند هم به این گروه پیوستند، این موضوع نگرانی‌ها در مورد تهدیدات ناشی از استفاده از فیلترشکن‌ها را افزایش داد و در نتیجه آن دسترسی به دیگر سایت‌های غیرمجاز غیر از تلگرام و مهم‌تر از آن، راهیابی بدافزارهای مختلف و قرار گرفتن در معرض درگاه‌های جعلی و دسترسی به اطلاعات شخصی کاربران توسط سودجویان و کلاهبرداران با نصب فیلترشکن‌ها به یک هشدار جدی تبدیل شد.
نمی‌توان منکر شد که خرید وی پی ان و استفاده از آن فیلترینگ را قابل نفوذ می‌کند، اما در مقابل، مسائل امنیتی فراگیر شدن این اپلیکیشن‌ها مطرح می‌شود. کاربران برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی چون تلگرام و توییتر ، بدون هیچ گونه آگاهی اقدام به دانلود و نصب اپلیکیشن‌هایی می‌کنند که بیشتر از اینکه فیلترشکن باشند، با هدف سوءاستفاده و دسترسی به اطلاعات و واردن کردن انواع بدافزار به گوشی افراد طراحی شده‌اند و می توانند احتمال خطرات جدی چون کلاهبرداری های اینترنتی و قرار گرفتن در معرض درگاه های جعلی و فیشینگ را افزایش دهد.
فیلترشکن یا vpn چیست و چگونه کار می‌کند؟
به طور کلی استفاده از کلمه (فیلتر شکن) اشتباه است و اصلا فیلتر شکن برای رفع محدودیت‌های اینترنت ساخته نشده است. بلکه با گذشت زمان و ایجاد محدودیت‌ها از آن با نام فیلتر شکن و برای رفع محدودیت‌های اینترنت استفاده شد. VPNها در واقع سرویس‌های Tunnelingهستند که از پروتکل‌هایی همانند L۲TP/IPSec برای ایجاد یک کانال امن در بستر اینترنت استفاده می‌کنند.
همانطور که می‌دانید شبکه اینترنت به کلیه کشور‌ها و شهر‌های دنیا متصل است و بیش از سه میلیارد کاربر در سراسر دنیا از اینترنت استفاده می‌کنند. پس نا امن بودن اینترنت یک امر اجتناب ناپذیر تلقی می‌شود. چرا که هر فردی با اندکی دانش در زمینه تست نفوذ می‌تواند به سادگی شروع به Analyze نمودن شبکه کند و اطلاعات کاربران را به تاراج برد. اینجاست که کمپانی‌ها و شرکت‌ها برای ایجاد ارتباط با دیگر شعبه‌ها خود نیاز به یک ارتباط امن پیدا می‌کنند. تا امنیت اطلاعات محرمانه خود را حفظ کنند. پس نیاز به یک سرویس همانند VPN است. همان که از آن به عنوان فیلتر شکن VPN یاد می‌شود.
یعنی سایت‌های که سرویس VPN را برای رفع فیلترینگ می‌فروشند ابتدا شما را با یک کانال از پروتکل‌های (PPTP – L۲TP/IPSec) به سرورهای خود متصل می‌کنند سپس از آنجا شما را به شبکه داخلی خود که اینترنت است، متصل می‌کنند. به همین صورت کلیه محدودیت‌های اعمال شده توسط ISPها دور زده می‌شود. چرا که حالا دیگر از کشور دیگری به اینترنت متصل شده‌اید.
استفاده از فیلترشکن غیرقانونی است؟
اخیرا اتحادیه فناوران رایانه تهران اعلام کرد فیلترشکن‌هایی که کارایی ندارند، برای دریافت حق و حقوقشان به اتحادیه‌ها مراجعه کنند. این امر نشان می‌دهد استفاده از فیلترشکن در ایران منع قانونی ندارد و با وجود فیلترینگ گسترده هنوز برای استفاده از فیلترشکن جرم انگاری نشده است.
این در حالیست که استفاده از فیلترشکن در اذهان عمومی به عنوان امری غیرقانونی جا افتاده است. بسیاری از کاربران نیز از عدم جرم‌انگاری استفاده از فیلترشکن مطلع نیستند.
عباس آسوشه، معاون سابق مرکز ملی فضای مجازی در این‌باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: استفاده از فیلترشکن در ایران قانونی نیست! یعنی کسی برای خرید و فروش فیلترشکن مجوز کسب درگاه پرداخت ندارد. اما قانون مشخصی هم برای جلوگیری از این فعالیت‌ها وجود ندارد.
وی ادامه می‌دهد: قاعدتا دولت موافق استفاده از فیلترشکن‌ها نیست، اما اینجا رفتار متناقضی از جانب مسئولان ذیربط مشاهده می‌شود. اگر با استفاده از فیلترشکن مشکلی ندارند و برایش قانون منع استفاده از آن را تصویب نمی‌کنند. پس چرا چنین هزینه سنگینی را متحمل شده و اعمال محدودیت می‌کنند؟ مطلع هستید همین فیلترینگ چه هزینه گزافی را روی دوش دولت گذاشته؟
مثل این می‌ماند که شما بخواهید یک جاده را مسدود کنید، برای این کار نیاز به تجهیزات مرتبط و همچنین افرادی دارید که مرتبا محوطه را رصد کنند تا مبادا کسی مسدودسازی را دور بزند. در بحث فیلترینگ هم همین است؛ افراد زیادی شبانه‌روز درحال رصد دیتا هستند و فیلترشکن‌ها را به محض شناسایی مسدود می‌کنند که به طور کلی هزینه زیادی را ایجاد کرده است.
آسوشه ضمن ابراز نگرانی از به خطر افتادن امنیت اطلاعات کاربران با استفاده از فیلترشکن‌ها اضافه می‌کند: بدون شک استفاده از فیلترشکن علاوه بر زیان اقتصادی برای خود دولت، زیان امنیتی هم دارد. اگر استفاده از واتساپ یک ضرر داشته باشد، استفاده از این اپلیکیشن با فیلترشکن صد برابر ضرر دارد.
فیلترینگ و چالش‌های آن برای دولت
به نظر می‌رسد بحث فیلترینگ، نه تنها مصرف کنندگان اینترنت را با چالش‌های متعددی روبه‌رو می‌کند، بلکه برای دولت نیز خسارات زیادی را به همراه دارد.
کیوان نقره‌کار، کارشناس فناوری درباره چالش‌هایی که استفاده از فیلترشکن‌ها برای دولت ایجاد می‌کند، به تجارت‌نیوز می‌گوید: در چنین مواردی بیشترین زیان متوجه خود دولت است. زیرا فناوری بالاخره راه خودش را پیدا می‌کند. زمانی که اپلیکیشن‌هایی مانند اینستاگرام و واتساپ که کاربران زیادی دارند، فیلتر می‌شود، چرخش دیتای اینترنت در کشور کاهش می‌یابد و به دنبال این موضوع درآمد و بودجه وزارت ارتباطات و نهادهای ذیربط هم کاهش پیدا می‌کند. از طرفی تعطیل شدن کسب‌وکارها، کاهش مالیات و بیمه (که از مهم‌ترین راه‌های درآمدی دولت است) را به همراه دارد.
او درباره به خطر افتادن امنیت کاربران و سرورهای ایران با استفاده مکرر از فیلترشکن‌ها اضافه می‌کند: استفاده از مسیرهای انحرافی برای دور زدن فیلترینگ، مشکلاتی را برای امنیت کاربر و همچنین برای امنیت شبکه‌ای که فیلترشکن روی آن اعمال شده، به وجود می‌آورد.
وی اضافه می‌کند: یعنی این محدودسازی بستری را برای بروز مشکلات امنیتی در فضای وب فراهم می‌کند. در این مورد می‌توان به حملات سایبری و هک وبسایت‌های برخی نهادهای دولتی و غیردولتی که در روزهای اخیر شاهد آن بودیم، اشاره کرد.
پلتفرم‌های داخلی کارآمد هستند؟
نقره‌کار درباره استفاده از اپلیکیشن‌های داخلی نیز بیان می‌کند: زمانی که یک برنامه داخلی از نظر فنی، توانایی‌های لازم را ندارد، نمی‌تواند اعتماد عموم جامعه را جلب کند. علاوه بر آن بار اقتصادی سنگینی را هم روی دوش جامعه می‌گذارد. مثل یکی از همین اپلیکیشن‌ها که اخیرا خبری پیرامون بودجه کلانی که برایش اختصاص یافته بود منتشر شد. مسئولان باید پیش از تخصیص بودجه‌های سنگین برای چنین پلتفرم‌هایی در ابتدا به خروجی‌های این پلتفرم‌ها توجه کنند.